بیت دجن ( روستای - )

روستائی است عربی که در فاصله‌ی 10 کیلومتری جنوب شرقی شهر یافا و در میانه‌ی راه این شهر به شهر رملة قرار دارد . از جنوب روستا راه قدر - یافا و از شگال آن ، خط را آنهن یافاف - قدس می‌گذرد .

[[بیت دجن ( روستای - ) |بیت دجن]] از شهرهای قدیمی کنعان بوده به نام " بیت داجون " خوانده می‌شده و ممکن است علت این نام گذاری مربوط به " خدای داجون " باشد که دارای پرستشگاهی در این شهر بوده است .

در عصر سناحریب آشوری 705 - 681 . ق . م . به نام بیت دجانا bet dagana و در عصر رومیها ، کافار داجو cafar dago معروف بوده است . " مقدسی " جغرافی دان عرب در قرن چهارم هجری ، نام آن را " داجون " یاد کرده و گفته است که شبیه شهری آباد بوده و در آن مسجد جامعی وجود دارد که خلیفه‌ی اموی هشام بن عبدالملک بر ستونهائی از سنگ خارای سفید ( رخام ) بنا نهاده است . یاقوت حموی در کتاب خویش معجم البلدان از این روستا به نام " داجون " یاد کرده و گفته است این روستا از جمله روستاهای رملة در شام بوده است . وی سپس از بسیاری از قراء و محدثین آن نام می‌برد .

در خلال جنگهای صلیبی بر بلندی ( روستای ) [[بیت دجن ( روستای - ) |بیت دجن]] قلعه‌ای به وسیله‌ی فرنگیها بنا شده که به نام قلعه ماین casel mean و یا قلعه میانه casel moyan شناخته می‌شد و بعدها به وسیله‌ی صلاح الدین ایوبی ویران گردید . اما ریکاردوس پادشاه صلیبی در سال 585ه - /1190م . دوباره آن را ساخت .

" خرابه‌های داجون " در جنوب روستا و دو کیلومتری راه یافا - قدس قرار دارد و جایگاه قدیمی روستای جدید بعدی است . این خرابه‌ها در بر گیرنده یک قلعه ، یک چاه و چند مقبره است که در فهرست آثار باستانی فلسطین ثبت شده است ( نک : خرابه‌ها و اماکن باستانی ) .

روستای [[بیت دجن ( روستای - ) |بیت دجن]] جدید بر دشتی ریگزار ایجاد شده که از آب چاهها تغذیه می‌شود . در زمان قیمومیت انگلیس مساحت آن به 60 جریب بالغ شد و اراضی تابعه‌ی آن به مساحت 17267 جریب که 3487 جریب آن غیر زراعی و 13780 جریب بقیه ، زراعی بود که 9068 جریب آن پرتقال و تنها در 35 جریب زیتون غرس می‌شده است .

اکثر این اراضی به اعراب تعلق داشت وصهیونیست‌ها تنها 1975 جریب را در اختیار داشتند . از آن بخش از زمین هائی که در دست اعراب بود 12261جریب ، مالکیت‌های شخصی و 3091 جریب بقیه به صورت مشاع در اختیار روستائیان بود ( نک : زمین ، مالکیت ) .

در اواخر دوارن تحت الحمایگی انگلیس جمعت عرب روستا به 3840 تن رسیده که در بخش کشاورزی به ویژه کاشت مرکبات و شغلهای وابسته آن مانند میوه چینی ، آماده سازی و تجارت میوه به کار می‌پرداخته اند .

خانه‌های روستا در جهات نامنظمی بنا شده و خانه‌های قدیمی از خشت و خانه‌های جدید از سنگ و سیمان ساخته شده . چون ساکنان روستا بر اثر کاشت و صادرات مرکبات به ثروت رسیدند ، روستای بیت دجن شاهد یک دگرگونی عمرانی - کشاورزی سریع بود ، و پس از چندی از سایر روستاهای استان یافا در زمین‌های توسعه و پیشرفته سبقت گرفت .

در زمان قیمومیت انگلیس ، در این روستا یک مدرسه‌ی ابتدائی پسرانه ساخته شد که 253 دانش آموز و 9 معلم داشت و قطعه زمینی به مساحت 15 جریب به آن اختصاص یافت که در آن شیوها‌های عملی کشاورزی به دانش آموزان آموخته می‌شد . این قطعه زمین به کمک آب یک چاه که بر سر آن پمپ برقی قرار داشت آبیاری می‌گردید . همچنین در این روستا یک مدرسه‌ی دخترانه با 102 دانش آموز و 2 معلم زن وجود داشت .

صهیونیست‌ها این روستا را در 27 - 28/4/1948 اشغال کردند و به جای آن به فاصله‌ی 6 ماه بعد شهرک " بیت داجان " را در 5 کیلومتری جنوب شرقی تل آویو بنا نهاد .

مآخذ :

1. حموی ، یاقوت : معجم البلدان ، قاهره 1906 .
2. مقدسی : احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم ، لیدن 1909 .
3. دباغ ، مصطفی مراد : بلادنا فلسطین المحتلة ( 1948 - 1967 ) ، بیروت 1967 .
4. پوست ، جورج : قاموس الکتاب المقدس ، بیروت 1971 .
5. کتاب مقدس : یش 15 : 14 .