پلهای باز

پلهای باز اصطلاحی است که به سیاست سران اسرائیل پس از اشغال کرانه غربی رود اردن در سال 1967 بر می گردد . آنها تلاش کردند که پل اللنبی ( پل ملک حسین ) و پل دامیه ( پل امیرمحمد ) رابط بین کرانه غربی و شرقی رود اردن را برای انتقال ساکنان عرب بازکنند .

طراح و ناظر اجرای این برنامه موشه دایان بود . وی در آن زمان وزیر دفاع و مسئول اداره امور مناطق اشغالی بود . علی رغم اینکه هدفهای واقعی سیاسی و اقتصادی که اسرائیل سعی می نمود به وسیله سیاست پلهای باز به آنها تحقق ببخشد پوشیده نیست می کوشیدند که این اهداف را با پوشش انسان دوستانه به اجرا درآوردند و موشه دایان در مناسبتهای مختلف اظهار داشت که سیاست مرزهای باز به ساکنان کرانه غربی اجازه داد تا به کمک ارتباطات ، مشکلات انسانی حاصل از سختیهای جنگ را جبران نمایند . و در جای دیگر اعلام کرد همانا دولت اسرائیل که خود را در برابر ساکنان کرانه غربی مسئول می داند ، از آنها می خواهد این نکته را بدانند که اسرائیل دولتی پیشرو است و به ایجاد کار برای بیکاران و اشباع نمودن بازارها از محصولات کشاورزی آنها اهمیت می دهد .

اسرائیل در حقیقت در پشت سیاست باز نمودن پلها در جهت نقل و انتقال ساکنان عرب در دو کرانه غربی و شرقی اهدافی را دنبال می کرد که عبارتند از :

1. میسر کردن مهاجرت اعراب و تخلیه ساکنان کرانه غربی به منظور تسهیل الحاق و مصادره سرزمینهای آنها و ایجاد شهرکهای پهودی نشین در آنجا .

دایان دو هفته پس از شدت گرفتن جنگ ، هنگامی که در کنیسه اسرائیل سخن می گفت اعلام کرد که : " سیاست ما این است که به هرکس که بخواهد به اردن برود اجازه بدهیم آزادانه عمل نماید . عواملی که ساکنان را به مهاجرت فراخواند ، به رغبت اعراب برای سکونت در اردن بر می گردد ، نه بهمنطقه ای که اسرائیل اشغال کرده است . اگر من هم جای آنها بودم مثل آنها عمل می کردم . در کویت برای اکثر آنان منابع ارتزاق عمومی به طور وافر موجود است و سپرده های مالی آنها نیز در بانکهای عمان نهاده شده که بدون دسترسی به این اموال نمی توانند زندگی کنند . "

1. تلاش به منظور کاهش فشارهای ساکنان کرانه غربی علیه اشغال و کاهش مقاومت آنها و ایجاد ارتباطات آنها با اقوام و خویشاوندان شان در کرانه غربی و صدور تولیدات شان برای آنها که بدین وسیله اسرائیل مشکلات زندگی آنها را از دوش خود برداشته و به خودشان واگذار می کند .
2. ایجاد فضایی برای تحمیل سیاستهای بعدی لذا اسرائیل سیاست پلهای باز را به عنوان یک طرح مقدماتی برای اعمال سیاستهای مسالمت آمیز و به اسارت درآوردن منطقه عربی اجرا می کند و کرانه غربی به عنوان " میدان آزمایش اسرائیل " در این زمینه شمرده می شود .

دایان همچنین اعلام کرد که پلهای باز رود اردن از طرحهای مقدماتی است که جزیی از سیاستهای صلح آمیز است که اسرائیل در آینده و به آن خواهد پرداخت و گفت که این گونه روشها اهداف صلح جویانه را متحقق می سازد .

از جمله به اعراب اجازه عبور آزادانه را می دهد و کارگران می توانند به راحتی در اسرائیل مشغول کار بشوند .

1. هدف اقتصادی : اسرائیل با استفاده از پلهای باز قصد دارد به موجب قوانین گمرکی اسرائیل و ایجاد قید و بندهای امنیتی و همچنین تحمیل قید و بندهایی بر واردات حیوانات ، انجام واردات از اردن به مناطق اشغالی را محدود کند و در مقابل مقدار زیادی از کالاهای کرانه غربی را به کرانه شرقی صادر کند .

ارزش صادرات کشاورزی مناطق اشغالی بین سالهای 1968 و 1972 به دلیل پلهای باز مضاعف شد و مازاد صادرات بر واردات از طریق پلها به بیش از 1/102 میلیون لیره اسرائیل رسید . و مالیاتهایی که سران اسرائیل نیز از این طریق می گیرند و به عنوان درآمد مهمی تلقی می شود . به عنوان مثال حقوق گمرکی که از دو پل در سال 1974 گرفتند به 18 میلیون لیره اسرائیل رسید در حالی که واردات گمرکی اسرائیل فقط از پل آلن - بی روزانه به 30 هزار دینار می رسید .

1. استفاده تبلیغاتی و قضایی از سیاست پلهای باز : سران اسرائیل به فلسطینیها اجازه دادند از طریق پلها با اجازه نامه های خاصی در چارچوبی که به آنها " دیدارهای تابستانی " و " دیدار خویشان " گفته می شد از اسرائیل دیدار کنند .

دایان در سال 1979 اظهار داشت : این برنامه دلیل بر امکان زندگی مسالمت آمیز می باشد زیرا هر سال 75 هزار تن از اقصی نقاط کشورهای عربی به اسرائیل می آیند .

همچنین گفت : هدف از پلهای باز ، تضمین روابط بین اعراب کرانه غربی و دولتهای عربی می باشد و اسرائیلها نیز می توانند در آینده با عبور از پلها از شرق اردن دیدن نمایند .

موضع کشورهای عربی در قبال سیاست پلهای باز بسیار تند بود و آن را کاملاً رد می کردند و فقط بعضی از کشورهای عربی استفاده از پلها را برای عربهای فلسطینی به منظور دیدار اقوامشان در داخل آزاد می دانستند و اجازه می دادند تولیدات فلسطینی ها به کشورهای عربی صادر گردد تا فلسطینیها در اثر مشکلات مجبور نشوند تولیدات خود را به اسرائیلیها بفروشند .

سازمان آزادی بخش فلسطین بارها سیاست پلهای باز را به طور مطلق رد نمود .

مآخذ :

1. دایان ، موشه : نقشه های جدید و روابط مختلف ( به زبان عبری ) تل آویو 1969 .
2. نشریه مؤسه بررسیهای فلسطینی .
3. الکتاب السنویه للقضیة الفلسطین ، بیروت .