بیت جالا ( شهر - )

شهری عربی است که نام خود را از کوه جلیو که اکنون به جبل الرأس معروف است گرفته است . بیت جالا به فاصله‌ی دو کیلومتری غرب و شمال غربی بیت لحم واقع است و در امتداد بیت لحم قرار گرفته است جاده‌ای که بیت‌المقدس و الخلیل را به یکدیگر ارتباط می‌دهد ، حد فاصل میان بیت جالا و بیت لحم محسوب می‌شود . این شهر را از جنوب ، زمین‌های روستای الخضر که آرامگاه مجاهد بزرگ ، سعید العاص در آن واقع است ، و از شمال ، زمین‌های روستای شرفات ، و از غرب ، زمینهای روستای تبیر فراگرفته است .

بیت جالا 825 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و به همین سبب دارای آب و هوایی معتدل است زیرا حد متوسط درجه‌ی حرارت سالانه‌ی آن به 17 درجه ، و متوسط گرم ترین ماههای سال ( مرداد ) به 22 درجه و برودت متوسط در سردترین ( دی ) به 6/8 درجه می‌رسد . بیت جالا به سبب آب و هوای معتدل و مناظر زیبای طبیعی اطراف آن ، جایی که زمین کوهستانی‌اش را جنگلهای سرسبز پوشانده است ، یکی از مراکز مهم جهانگردی به شمار می‌رود و عده‌ای ییلاق خود را در آنجا می‌گذرانند همچنین هتلها و گردشگاهها و مؤسسات متعدد جهانگردی در آنجا وجود دارد .

حد متوسط مقدار بارانهای سالانه که در بیت جالا می‌بارد حدود 600 میلی متر است ، و این مقدار برای رشد بیشتر بخش محصولات کشاورزی کفایت می‌کند . این مقدار بیشتراز میزانی است که در بیت لحم و بیت ساحور می‌بارد زیرا ارتفاع آن از آن دو بیشتر است ، و به دریای مدیترانه نزدیک تر ، و بادهای باران زا در آنجا افزونتر است .

تعداد ساکنان بیت جالا در سال 1921 به حدود 4500 تن رسید ولی در سال 1922 به 3102 و سپس در سال 1931 به 2731 تن کاهش یافت . علت این کاهش مهاجرت ساکنان شهر برای کار در خارج از کشور به ویژه امریکای شمالی و جنوبی است . در سال 1952 ، بیت جالا 8746 تن جمعین داشت که 1555 خانواده را تشکیل می‌دادند . افزایشی که در جمعیت این شهر ملاحظه می‌شود ، نتیجه‌ی سرازیر شدن پناهندگان فلسطینی برای اقامت در بیت جالا است . با این حال در سال 1961 جمعیت شهر 7966 تن مشتمل بر 1422 خانوار بود . این تناقض میان جمعیت سالهای 1950 و 1961 ، نتیجه‌ی مهاجرت مستمر به خارج از کشور است . اما باز هم این تعداد رو به افزایش نهاد و در سال 1975 به 8860 تن در 1600 خانوار رسید . تعداد مهاجران از بیت جالا در خلال ثلث پایانی این قرن ، نزدیک به 18000 تن برآورده شده است که بخش مهمی از آنها در شیلی متمرکز هستند . نیاز شهر به منابع اقتصادی همراه با افزایش تعداد ساکنان آن ، همچنین اوضاع و حوادثی که پس از سال 1948 و سپس 1967 پیش آمد ، و جنگها و آشوبهایی که بعد از آن پدیدار شد ، یکی از مهم ترین دلایل مهاجرت ساکنان شهر محسوب میشود . این مهاجرت دارای دو جنبه‌ی مثب و منفی است . جنبه‌ی مثبت آن ناشی از یاری و مساعدت مالی مهاجران برای ساکنان شهر است که باعث تعمیم رفاه در جنبه‌های مختلف زندگی آنان گردیده ، و جنبه‌ی منفی آن ، گریز افراد صاحب مهارت و خروج جوانان داری ذهنیت خلاق از شهر است که می‌توانستند خدماتی برای شهر خود انجام دهند و آنجا را از نیروی تولیدی شان بهره مند سازند .

گذشته از جنبش فزاینده‌ی عمرانی که بیت جالا شاهد آن است ، در این شهر فعالیت‌های مختلفی وجود دارد که اهمیت ویژه‌ای به آن بخشیده است . در بخش کشاورزی ، مساحت زمین‌های زیر کشت به 13307 جریب می‌رسد . درختان میوه در میان محصولات کشاورزی مقام نخست را داراست زیرا درخت زیتون که جنگلهای به هم پیوسته‌ی محیط شهر را تشکیل می‌دهد ، در آنجا از کشت خوبی برخوردار است . نیز کشت درختان زردآلو و انگور و توت به سبب زمین کوهستانی آنجا ، موفقیت آمیز است اما سبزی و حبوبات ، به علت ناهمواری زمین و کمی منابع آبیاری دائم ، سطوح اندکی را اشغال کرده است . اما صنعت اگرچه تازه در این شهر پای گرفته ولی با تکیه بر کمک مالی کسانی که از شهر مهاجرت کرده اند به سرعت پیشرفت می‌کند . از مهم ترین صنایع شهر ، منبت کاری بر روی چوب زیتون است که صنعتی جهانگردی به شمار می‌رود و مواد

اولیه‌ی آن فراوان است . در بیت جالا 24 کارگاه برای این صنعت وجود دارد و حدود نیمی از ساکنان شهر به این کار اشتغال دارند . از جمله صنایع دیگر آنجا ، نساجی و گلدوزیهای مورد پسند جهانگردان است . که توسط 6 کارگاه نساجی و بافندگی عرضه می‌شود . صنعت داروسازی پزشکی ، و صنعت دخانیات تحت نظارت شرکت دخانیات جهانی با مسئولت محدود ( تأسیس شده در سال 1970 ) نیز که در برابر صنایع بیگانه ایستاده است در این شهر برقرار است . در بیت جالا یک کارخانه‌ی روغن گیری زیتون جدید هم ساخته شده است . این شهرکه از نظر صنعتی پیشرفت کرده ، بیشترین تعداد ممکن از نیرو کار خود بیت جالا یا روستاهای مجاور را در بر می‌گیرد . بازرگانی ، در درآمد داخلی اهالی شهر ، سهم اندکی دارد ، و در تبادلات تجاری به شهر بیت لحم متکی است . دارایی‌هایی که مهاجران ثروتمند با خود بر می‌گردانند و در طرحهای مختلف داخل شهر از آن بهره می‌گیرند ، یکی از منابع مهم اقتصادی شهر به شمار می‌رود .

از نظر عمرانی ، شهر در منطقه‌ای بنیاد شده که تا فراز کوهی واقع در غرب یک بزرگراه که بیت‌المقدس را به الخلیلی متصل می‌کند ، امتداد می‌یابد . محل جغرافیایی شهر از مزایای بسیاری برخوردار است که فوایدی برای آن داشته است . به همین سبب شهر قدیمی برای افزایش عوامل امنیت و آرامش از یک سو ، و از سوی دیگر برای اجتناب از آسیب رساندن به زمین‌های مناسب کشاورزی ، بر منطقه‌ی مرتفعی از زمین‌های نامناسب برای کشاورزی ، ایجاد شده است . ساختمانهای شهر قدیمی به هم پیوسته است و آنها را چیزی جز راههای باریک از هم جدا نمی‌کند بیشتر این خانه‌ها از سنگ آهک سفید و سرخ بنا شده ، و تعداد اندکی از آنها بیش از دو طبقه هستند .

بیت جالا از نظر رشد عمرانی ، از دهه‌ی بیست رو به تکامل نهاد . شهر جدید در برابر محور اصلی که آن را به بیت لحم متصل می‌کند امتداد یافت . پدیده‌ی مهاجرت ، در ایجاد خانه‌های مسکونی باشکوه و مستقل که معمولاً گرداگرد آنها را باغهای پر از درخت میوه احاطه کرده ( ویلاها ) کمک نموده است اما شهر با مسأله‌ی پیوستگی کارخانه‌ها با بناهای مسکونی داخل شهر ، که به سلامت مردم آسیب می‌رساند مواجه است .

بیت جالا همچنین متحمل مصادره‌ی زمین‌ها توسط رژیم اشغالگر اسرائیل ، برای ایجاد سرباز خانه‌ها و پادگان‌های ارتش اسرائیل بوده است . هم اکنون در شمال و غرب بیت جالا دو مستعمره‌ی صهیونیستی که از نظر عمرانی به سوی شهر بیت جالا امتداد می‌یابند ، و در آینده ، شهر را در معرض خطر یهودی کردن قرار می‌دهند ، واقع است ( نک : اسکان یهودیان پس از 1967 )

مآخذ :

1. دباغ ، مصطفی مراد : بلادنا فلسطین ، ج 8 ، بخش 2 ، بیروت 1974 .
2. آمار شهرداری بیت جالا سال 1975 .