برژنف ( طرح - )

در تاریخ پانزدهم سپتامبر 1982 ، لئونید برژنف صدر هیأت رئیسه اتحاد جماهیر شوروی خطابه ای ایراد کرد و در آن اصولی که اتحاد جماهیر شوروی معتقد است " صلح عادلانه و پایدار در خاور میانه " باید بر اساس آن بنیاد شود را بیان داشت .

سخنرانی صدر هیأت رئیسه هنگامی ایراد شد که تجاوز اسرائیل به لبنان که از روز ششم ژوئن 1982 آغاز شده بود ، هنوز ادامه داشت . طرح صلح او نیز پس از خروج نیروهای مقاومت فلسطین از غرب بیروت ، و صدور دو هفته پس از آنکه رونالد ریگان رئیس جمهور آمریکا طرح صلح خود در خاورمیانه را اعلان داشت ( نک - : ریگان ، طرح ) ، و حدود یک هفته بعد از برگزاری دوازدهمین کنفرانس سران عرب ، انتشار یافت . بنابر این طبیعی بود که برژنف به ملت فلسطین درود فرستد و تأکید ورزد که برای آنان ( اسرائیلیان ) امکان پذیر نشد که مسأله فلسطین را مسکوت گذارند یا نابودش کنند ، نه با سرکوب و نه با آتش . بر عکس دلیری و پایداری فلسطینیان در نبرد بر ضد نیروی برتر دشمن ، آوازه سازمان آزادی بخش فلسطین و اعتبار سیاسی آن را بالا برده است " .

نیز طبیعی بود که طرح شوروی اعلان دارد که نخستین گام ضروری در بحث از صلح در خاور میانه ، عقب نشینی نیروهای اسرائیلی از لبنان است . صدر هیأت رئیسه اتحاد جماهیر شوروی به رد طرح رئیس جمهور آمریکا یا تفسیر انتقادآمیز آن جز در یک مورد که مربوط به تأسیس دولت فلسطین بود متوسل نشد . برژنف بیان داشت دولت واشینگتن اگر با تأسیس یک دولت توسط فلسطینیان مخالفت کند ، در حقیقت در بنیاد قانونی وجود اسرائیل نیز تردید کرده است . زیرا قطعنامه سال 1947 سازمان ملل متحد به تأسیس دو دولت عربی و یهودی بر سرزمین فلسطین که زیر قیمومیت بود تصریح کرد . و هیچکس این قطعنامه را لغو نکرد و حق هم ندارد که لغو کند . این اعتقاد خطرناکی است که می توان بخشی از این قطعنامه را که مربوط به تأسیس دولت یهود است اجرا کرد ، و خود را نسبت به بخش دیگر که بر تأسیس عربی تصریح می کند به نادانی زد ( نک - : تقسیم فلسطین ) .

برژنف گفت : صلح عادلانه و پایدار در خاور میانه می بایست بر اصول ششگانه ای استوار شود که با اصول کلی قانون بین المللی و قطعنامه های شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل در مورد قضیه فلسطین و خاور میانه هماهنگ باشد . این اصول عبارتند از :

1. اجرای اصل عدم جواز استیلا بر اراضی دیگر از طریق تجاوز . بدان معنی که تمام سرزمینهایی که اسرائیل از سال 1967 اشغال کرده یعنی ارتفاعات جولان و کرانه غربی و نوار غزه و زمینهای لبنانی ، به اعراب باز گردد . و می بایست مرزهای ثابت و غیره قابل تغییر میان اسرائیل و همسایگان عرب آن مشخص شود .
2. " ضرورت تحقق حق مسلم ملت عرب فلسطین در تعیین سرنوشت خود و تأسیس یک دولت مستقل فلسطین در سرزمین فلسطینی که به زودی از اشغال اسرائیل آزاد خواهد شد ، یعنی کرانه غربی و نوار غزه . چنانچه پناهندگان فلسطینی باید به سرزمین خود باز گردند ، یا مطابق قطعنامه های سازمانملل متحد ، متناسب با اموال و املاکی که در فلسطین باقی نهاده اند ، چیزی در عوض بگیرند . "
3. باز گرداندن بخش شرقی بیت المقدس به فلسطینیان که اسرائیل آن را در سال 1967 اشغال کرد . و باید جزء جدا نشدنی دولت فلسطین باشد . نیز آزادی انجام شعائر دینی برای پیروان هر سه دین در بیت المقدس ، می بایست تأمین شود .
4. ضرورت تأمین حق حیات و پیشرفت مسالمت آمیز همراه با امنیت برای تمام دولتهای منطقه . این معنی به شرط رعایت اصل معامله به مثل تحقق می یابد . زیرا ممکن نیست امنیت بعضی از این دولتها ، با تجاوز به امنیت دیگران تضمین شود .
5. ضرورت خاتمه حالت جنگ و ایجاد صلح میان دولتهای عربی و اسرائیل بدان معنی که " تمام طرفهای دیگر از جمله اسرائیل و دولت فلسطین باید به احترام متقابل نسبت به حق حاکمیت و استقلال و تمامیت ارضی یکدیگر ، و حل کشمکشهای حاصله با روشهای مسالمت آمیز و از طریق گفت وگو ملزم باشند " .
6. ضرورت تهیه و قبول ضمانتهای بین المللی برای حل و فصل " اعضای دایمی شورای امنیت ، یا تمام اعضای آن به طور عام " می توانند عهده دار تضمین دین حل و فصل باشند .

برژنف در پایان سخنرانی خود گفت : " این حل و فصل عملی فراگیر و عادلانه را نمی توان به عنوان یک حق مسلم تهیه کرد و تحقق بخشید مگر با کوشش تمام طرفهای ذینفع و طبیعتا سازمان آزادی بخش فلسطین که تنها نماینده قانونی ملت عرب فلسطینی است .

برخی از رژیمهای عربی با سخنانی که بعضی از مسئولان آن کشورها ابراز داشتند و به اصول مثبت طرح مذکور اشاره کردند ، و نیز برخی از وسایل ارتباط جمعی عربی ، از طرح شوروی استقبال کردند . اما رژیم اسرائیل و وسایل ارتباط جمعی آن فقط به نقد و رد طرح شوروی اکتفا کردند .

مأخذ :

1. نشریه خبرگزاری نووستی شماره 4520 ، تاریخ 16 سپتامبر 1982 ، دمشق .