مرکز رسانه ای اعراب فلسطینی

مقدمه :

امروزه در معادلات داخلی کشورها و نیز در تعامل بین کشورها در عرصه بین المللی ، رسانه های گروهی و ساختار اطلاع رسانی و ارتباطی هر کشور یکی از منابع قدرت یا ضعف آن به حساب می آید .

بی شک رسانه های رژیم صهیونیستی نیز با توجه به وجود نژادها ، اقوام و ملیتهای متعدد در این جامعه ، یکی از عناصر مهم در معادلات سیاسی این رژیم محسوب می شوند

و نقش عمده ای را در این معادلات بازی می کنند . وجود پیروان سه دین بزرگ اسلام ، مسیحیت و یهودیت در سرزمین فلسطین و تعامل میان ساکنان آن از زمانهای قبل ، این سرزمین را در مقاطع مختلف تاریخی در کانون توجهات قرار داده است .

پس از تشکیل رژیم صهیونیستی در سرزمین اشغالی فلسطین و تلاش و تشویق و ترغیب آژانس یهود برای انتقال یهودیان از سراسر جهان با ملیتهای مختلف به این سرزمین ، تنوع و تعدد ملیتها نیز به صورت روزافزونی اوج گرفت . رژیم صهیونیستی از بدو پیدایش ، دارای وضعیت جنگی بوده که تا به امروز هم این شرایط عوض نشده است . این وضعیت ویژه ، دو تأثیر اساسی در عرصه رسانه ای این جامعه داشته است . اولین اثر ، به اهمیت رسانه ها مربوط است .

بدین ترتیب که شرایط جنگی مزبور ، رسانه ها را در رژیم صهیونیستی از جایگاه ویژه ای برخوردار کرده است و مردم اهمیت زیادی برای دسترسی به اخبار از طریق رسانه ها می دهند .

اثر دوم ، در زمینه محدودیت رسانه ها می باشد . رژیم صهیونیستی با اینکه ادعای برخورداری از یک جامعه دموکراتیک و باز را داشته و به نوعی مدعی آزادی کامل رسانه ها است اما به راحتی خلاف این ادعا با توجه به محدودیتهای شدیدی که این رژیم برای رسانه های گروهی اعراب فلسطینی در داخل اسرائیل ( سرزمینهای اشغالی 1948 ) به وجود آورده ، اثبات شده است .

در واقع رسانه های گروهی به عنوان مهمترین ابزار ایدئولوژیکی ، سیاسی و فرهنگی در جهت شکل دهی به افکار عمومی در رژیم صهیونیستی ، اساسا تحت کنترل دولت قرار داشته و طبق قوانین رسانه های گروهی در اسرائیل ، عملکرد این رسانه ها نمایانگر جامعه یهودی ، تقویت فرهنگ یهودی و ایجاد پلی ارتباطی میان یهودیان داخل و دیاسپورا می باشد . این در حالیست که در این قوانین اقلیت عرب فلسطینی ساکن در منطقه 48 ، فرهنگ و هویتشان به فراموشی سپرده شده است .

در این میان نیاز اقلیت عرب فلسطینی در سرزمینهای اشغالی 48 ، به اطلاع رسانی - - که رعایت آن از جمله اصول دموکراسی ، جامعه مدنی و پلورالیسم می باشد - - از

یاد رفته است . در پاسخ به این نیاز جامعه عرب فلسطینی در اسرائیل ، مرکز رسانه ای اعراب فلسطینی در اسرائیل آغاز به کار کرد که گزارش حاضر به معرفی این مرکز پرداخته است .

الف - تاریخچه مرکز :

گروهی از روزنامه نگاران و پژوهشگران فلسطینی در سال 2000 ، مرکز رسانه ای اعراب فلسطینی در اسرائیل تحت عنوان " اعلام " ( را باMedia Center For Arab Palestinian ib Israel) " ILAM " هدف پاسخگویی به نیازهای اطلاعاتی و رسانه ای اقلیت عرب فلسطینی در اسرائیل و نیز بهبود بخشیدن به چشم انداز رسانه های گروهی در جامعه اسرائیل تأسیس کردند .

گفتنی است که وقایع اکتبر 2000 - - که طی آن 13 تن از اعراب سرزمینهای اشغالی 1948 که در حمایت از انتفاضه الاقصی تظاهرات کردند کشته شدند - - و به " اکتبرسیاه " معروف گردید ، باعث شکل دادن به اولین آثار و کارهای این سازمان شد . بدین ترتیب که اعلام در آن زمان وارد بطن ماجرا شده و با تهیه فیلم و گزارش و ارسال آنها به آژانسهای خبری خارج از مناطق 1948 ، نقش مهمی را در به تصویر کشیدن حقایق این واقعه ایفا نمود .

از آن زمان به بعد به ویژه از آغاز انتفاضه الاقصی در سپتامبر 2000 ، این مرکز ماهیت حرفه ای تری به فعالیتهای خود داد . اعلام ، علاوه بر پوشش همه جانبه به وقایع در سرزمینهای اشغالی 1948 ، برای تهیه پروژه های عملی با اهداف اجرایی تر نیز تلاش نمود . از جمله پروژه های این مرکز می توان به تهیه فیلم های مستند پیرامون انتفاضه با هدف افزایش حس تعلق جوانان عرب فلسطینی مقیم مناطق 1948 به جامعه عربی ، اشاره کرد .

اعلام در حال حاضر به عنوان یکی از سازمانهای غیردولتی فلسطینی بسیار قوی در داخل مناطق 1948 می باشد که روابط بسیار نزدیک و سودمندی را با نهادها ، بنیادها و سازمانهای غیردولتی و آژانسهای خبری ( مرتبط با فعالیتهای خود ) در دو حوزة ملی و بین المللی ، برقرار نموده است .

ب - ساختار اجرایی مرکز :

ساختار اجرایی اعلام متشکل از دو بخش ، یکی کادر

اداری و دیگری هیأت مدیره می باشد .

1 - اعضای کادر اداری :

حنین زعبی ( مدیر کل ) ، هیدی پاریدیس ( مدیر بخش توسعه ) ، هولد مصالحه ( هماهنگ کننده برنامه های مرکز ) هانا شمس ( هماهنگ کننده تولیدات مرکز ) .

2 - هیأت مدیره :

وادی عوادی ( روزنامه نگار ) ، رعنا بلان ( استاد دانشگاه حیفا ) ، ناهید دیرباس ( روزنامه نگار ) ، جبار فرح ( مدیرکل مساواه ) ، عواد موسی ( سخنگوی مرکز حقوقی اقلیت عرب در اسرائیل " عدالت " ) ، آنتون شلحت ( روزنامه نگار و ویراستار ) .

ج - اهداف مرکز :

فعالیت مرکز براساس این هدف نهاده شده که سیاستهای رسانه های گروهی اسرائیل را در جهت حمایت منصفانه و بی طرفانه از ملت فلسطین شکل دهد .

تقویت چشم انداز رسانه ای فلسطین از طریق بهبود راههای دستیابی به رسانه های گروهی اسرائیل ، ترغیب رسانه های جمعی اسرائیل به برقراری جریان اطلاعات منصفانه برای شهروندان یهود و عرب داخل اسرائیل ، تقویت و بهبود استانداردهای حرفه ای در رسانه ها را می توان به عنوان کارویژه های اصلی این مرکز قلمداد کرد . در واقع این مرکز به دنبال تقویت حضور نهادهای رسانه ای فلسطین در داخل مرزهای 1948 می باشد . بدین ترتیب می توان گفت که اعلام با توجه به اهداف مذکور ، نقش بسیار مهمی در ارتقاء و بهبود وضعیت دموکراسی و حقوق بشر در مناطق اشغالی ایفا می کند .

د - دستاوردهای مرکز :

از مهمترین دستاوردهای اعلام می توان به موارد ذیل اشاره کرد :

1. تهیه اسناد و مدارکی مربوط به وقایع اکتبر 2000 ( اکتبر سیاه ) و ارائه آنها به رسانه های جمعی و آژانسهای خبری خارج از اسرائیل .
2. راه اندازی یک کانال تبلیغاتی - - تجاری عربی .
3. آموزش بیش از صد عرب فلسطینی در زمینه های مختلف رسانه ای از جمله روزنامه نگاری ، خبرنگاری ، تولیدات تلویزیونی و ارائه آثار و مقالات در مطبوعات .
4. تأسیس اولین مرکز تولیدات تلویزیونی عربی .
5. انتشار پنج گزارش در مورد رسانه ها و جامعه فلسطینی .
6. برگزاری 19 سخنرانی و سازماندهی دو کنفرانس درباره رسانه های گروهی و فرهنگ هویت در زندگی فلسطینیان .
7. تولید دو فیلم مستند و 13گزارش ویدیویی برای تلویزیون کابلی در خصوص حوادث و وقایع فرهنگی ، اجتماعی و سیاسی فلسطین .

نتیجه گیری :

در یک جمع بندی کلی از مطالب فوق می توان گفت که رسانه های گروهی اعراب فلسطینی با پنج چالش عمده و اساسی در داخل مرزهای 1948 روبه رو هستند که عبارتند از :

1 - فقدان منابع مالی :

از زمان تأسیس رژیم صهیونیستی در سال 1948 هیچ بودجه ای از سوی منابع دولتی به رسانه های محلی عرب برای انجام فعالیتهای مختلف رسانه ای اختصاص داده نشده است . رسانه های گروهی اعراب فلسطینی در داخل سرزمینهای اشغالی 1948 فاقد سرمایه اولیه و زیرساختهای پرسنلی و فناوری برای انجام فعالیتهای خود می باشند .

2 - فقدان منابع اطلاعاتی :

رسانه های محلی اعراب فلسطینی با محدودیتهای بسیاری در زمینه دستیابی به منابع اطلاعاتی روبه رو هستند .

3 - سانسور و سیاستهای دولتی تبعیض آمیز :

از دیگر چالشهای عمده ای می باشد که عرصه رسانه ای در رژیم صهیونیستی به ویژه رسانه های عربی - - با آن مواجه هستند . در این راستا بیشترین محدودیتها در زمینه آزادی بیان متوجه روزنامه نگاران عرب می باشد .

4 - عدم برخورداری روزنامه نگاران عرب فلسطینی داخل سرزمینهای اشغالی 1948 از تخصص و مهارت های لازم در زمینه مختلف رسانه ای :

دلیل عمده آن به این مسأله برمی گردد که اکثر روزنامه نگاران فلسطینی به علت موانع و محدودیتهای متعددی که رژیم صهیونیستی برای دانشجویان عرب فلسطینی به وجود آورده ، نتوانسته اند دوره دانشگاهی خود را تکمیل کنند . در واقع تعداد محدودی از دانشجویان فارغ التحصیل رشته های ارتباطات ، خبرنگاری و دیگر رشته های مرتبط با رسانه ها ، فلسطینی هستند . این در حالیست که همین تعداد محدود فارغ التحصیلان فلسطینی نیز پس از پایان تحصیل از فرصتهای شغلی کمی برخوردارند .

5 - سیاستهای داخلی مغایر در برابر رسانه های عربی داخل اسرائیل :

مثل هر جامعه دیگری ، رسانه های عربی داخل سرزمینهای اشغالی 1948 از مناقشات داخلی و سیاستهای متخذه دولت در قبال این رسانه ها ، آسیب می بینند . این در حالیست که اوضاع بحرانی و پیچیده کنونی و عدم برخورداری این رسانه ها از دانش و آگاهی کافی نسبت به حقوقشان بر این وخامت می افزاید .

موارد فوق به خوبی بیانگر وضعیت رسانه های گروهی اعراب فلسطینی در داخل سرزمینهای اشغالی 1948 می باشد . ضمن اینکه علی رغم تمامی تلاشهای صورت گرفته از سوی " اعلام " برای بهبود وضعیت رسانه های گروهی عربی در داخل سرزمینهای اشغالی 1948 همچنان این رسانه ها با مشکلات متعددی برای انجام فعالیتهای خود روبه رو هستند .

مأخذ :

1. نشریه رویداد و گزارش ، مؤسسه پژوهشهای سیاسی علمی ندا .