مرکز برنامه ریزی فلسطین

الف - معرفی :

مرکز برنامه ریزی فلسطین در سال 1967 توسط شورای ملی فلسطین تأسیس شد . این مرکز وابسته به رئیس کمیته اجرایی سازمان آزادی بخش است و به منظور کمک به رئیس و اعضای کمیته مذکور و نیز دیگر رهبران فلسطینی در عرصه سیاستگذاری و فرایند تصمیم گیری ، تأسیس شده است . نوع فعالیت این مرکز ، مطالعه ، پژوهش و گردآوری اطلاعات در زمینه مسأله فلسطین و موضوعات مرتبط با آن است .

پاین مرکز فعالیت خود را تا سال 1982 در بیروت انجام می داد ، تا اینکه اسرائیل به مقر آن حمله و آن را تخریب کرد . در پی این حمله تعدادی از کارکنان مرکز شهید و مجروح شدند . مرکز مذکور مجددا در سال 1985 در تونس راه اندازی و در سال 1994 به داخل فلسطین منتقل شد و در غزه کار خود را آغاز کرد . مدیر مرکز خانم سلافه حجاوی است و پیش از او به ترتیب د . فایز صایغ ، د . نبیل شعث و منیر شفیق مدیریت مرکز را برعهده داشتند .

مرکز برنامه ریزی فلسطین از آغاز کار در فلسطین ، علاوه بر ارائه یاداشت ها ، پیشنهادها و توصیه هایی به رئیس سازمان آزادی بخش و رئیس تشکیلات خودگردان ، حاصل مطالعات و بررسی ها و گزارشهای خود را منتشر کرده است . این مرکز از ابتدای سال 2001 اقدام به انتشار مجله ای تحت عنوان " مجله مرکز برنامه ریزی فلسطین " کرد .

مرکز برنامه ریزی فلسطین دارای بخشهای مختلفی است ، اما تعداد و نام این بخشها نامشخص است . نام دو بخش که سایت این مرکز هنگام معرفی نویسندگان و ارائه کنندگان مطالب به آنها اشاره کرده است . عبارتند از :

دایره امور مربوط به اسرائیل با مدیریت خالد شعبان و دایره امور مذاکرات با مدیریت جمال البابا . نام برخی از اعضا و پژوهشگران مرکز نیز ضمن ارائه مطالب آنها ذکر شده است که عبارت است از : عمر المصری ( عضو مرکز ) ، عبدالحکیم حلاسه ( پژوهشگر مرکز ) ، عاطف المسلمی

( پژوهشگر مرکز ) و مجد الوجیه ( از مدیران بلندپایه مرکز ) .

ب - مواضع :

برای آشنایی با دیدگاههای مسئولان مرکز برنامه ریزی فلسطین به بیان دیدگاههای آنها درباره برخی مسائل فلسطین می پردازیم :

1 - سلافه حجاوی :

وی قائل به واقع گرایی سیاسی در عرصه استراتژی ها و سیاستهای فلسطین است و دیدگاه " یا همه چیز و یا هیچ چیز " را رد می کند . او مدیریت مرکز برنامه ریزی را به عهده دارد و از آنجا که مرکز وابسته به سازمان آزادی بخش و کمیته اجرایی آن است ، گرایش حزبی وی به طرف جنبش فتح می باشد . برخی از آثار وی در سایت مرکز ارائه شده است که به برخی از آنها اشاره می شود :

• درباره آینده یهودیت ( ترجمه )
• زمینه ها و تحولات طرح نقشه راه
• قدس در سیاستهای آمریکا

2 - مجد الوجیه :

این نام در جاهای مختلف سایت مرکز به چشم می خورد . در واقع تعداد قابل توجهی از مطالب سایت با مقدمه مجد الوجیه آغاز می شود .

بیشتر مطالبی که در نشریه " مطالعات استراتژیک " مرکز آمده است با مقدمه مجدالوجیه آغاز شده است . عناوین برخی از مطالب مذکور عبارتند از : انتخابات شورای قانونگذاری دوم ، تهدیدات فراروی تشکیل دولت جدید ، ابعاد حقوقی عقب نشینی اسرائیل از غزه و شهرکهای شمال کرانه باختری ، تأثیر عقب نشینی اسرائیل از غزه بر روند عادی سازی .

3 - جمال البابا :

وی مدیر دایره امور مذاکرات در مرکز برنامه ریزی است . وی رابطه با اسرائیل را نه فقط برای ناظران بین المللی بلکه برای شهروندان فلسطینی نیز دارای اهمیتی ویژه می داند ، زیرا به گفته وی شهروندان فلسطینی می دانند که بسیاری از امور زندگی روزمره آنها به نحوی با طرف اسرائیلی در ارتباط است . امور مذکور علاوه بر مسائل اقتصادی و خدماتی شامل مسائل سیاسی نیز می شود .

از نظر وی مواضع حماس در قبال اسرائیل و روند صلح مورد اهتمام منطقه و جهان است و این موضوع تأثیری روشنی بر ثبات منطقه خواهد داشت . وی در عین حال از جامعه بین المللی می خواهد فشارهای خود را فقط بر جنبش حماس اعمال نکنند بلکه اسرائیل را نیز وادار به انجام مسئولیتهای خود کند .

برخی از آثار جمال البابا که در سایت مرکز ارائه شده عبارتند از : سرزمین ( فلسطین ) ، شهرکها و قدس در اندیشه های کلینتون ، طرح نقشه راه میان دیدگاه آمریکا و ملاحظات اسرائیل ، موضع اسرائیل در قبال مسأله آوارگان .

4 - خالد شبعان :

وی که مدیر امور مربوط به اسرائیل در مرکز برنامه ریزی فلسطین است آثار متعددی را درباره اوضاع داخلی اسرائیل تألیف کرده است ، از جمله : شارون و طرح نقشه راه ، رویکردهای اعراب 48 در انتخابات کنست شانزدهم ، شهرک نشینان و طرح نقشه راه . در اینجا برای نمونه به دیدگاه وی درباره انتخابات شورای قانونگذاری در شهر قدس اشاره می شود .

وی در گزارشی که درباره موضوع مذکور ارائه کرده است ابتدا به بیان جایگاه قدس در میان فلسطینیان و اسرائیلی ها پرداخته و در پایان گرایش خود نتیجه گیری می کند که نفس برگزاری انتخابات در قدس نشان داد که قدس بخش جدایی ناپذیر فلسطین است او معتقد است با توجه به پیروزی حماس در انتخابات ، پرونده قدس بار دیگر گشوده می شود و موضوع مرحله سیاسی آینده خواهد شد .

ج - فعالیتها :

همان گونه که قبلاً گفته شد هدف از تأسیس مرکز برنامه ریزی فلسطین کمک به رئیس کمیته اجرایی سازمان آزادی بخش و دیگر رهبران فلسطینی در عرصه سیاستگذاری و تصمیم گیری بوده است . طبعا فعالیتهای این مرکز در قالب پیشنهادها و مطالبی خواهد بود که به شخصیتهای مذکور ارائه می شوند .

در عین حال ، مرکز ، حاصل مطالعات و بررسی های خود را در قالب مقاله ، گزارش و... در پایگاه اینترنتی خویش ارائه می کند . مرکز برنامه ریزی فلسطین اخبار و حوادث فلسطین در زمینه های مختلف را نیز در قالب یک

نشریه مجزا ارائه می کند . محصولات این مرکز که در قالب نشریات مختلف ارائه می شوند ، عبارتند از :

1 - مجله مرکز برنامه ریزی فلسطین :

این مجله از ابتدای سال 2001 تحت عنوان " مجله مرکز برنامه ریزی فلسطین " منتشر می شود و شامل بخشهای مختلفی مانند : پژوهش ، نقد و بررسی ، گزارش ، کتابشناسی و... است . برای آشنایی با موضوعات ارائه شده در این مجله ، مهمترین عناوین شماره اخیر آنکه متعلق به مارس 2006 است ، را مرور می کنیم :

1 ) بخش پژوهشها :

شامل غور اردن در مسیر الحاق ، اراضی وقفی شهر " رمله " در عهد عثمانی .

2 ) بخش گزارشها :

شامل ساختار حزبی اسرائیل ، نزاع با فلسطینیان در برنامه احزاب اسرائیلی ، صلح با فلسطینیان در برنامه احزاب اسرائیلی و توده مردم اسرائیل بین انتخابات فلسطین و اسرائیل .

3 ) بخش نقد و بررسی :

کنفرانس رشد و توسعه نوارغزه پس از عقب نشینی اسرائیل از آن .

4 ) بخش اسناد :

شامل اصول کلی برنامه دولت تحت رهبری حماس و متن نظرات ابومازن در مورد آن .

5 ) بخش کتابشناسی :

در این بخش اسامی و مشخصات شناسنامه ای 51 کتاب در موضوعات مختلف مربوط به مسأله فلسطین ، فهرست شده است .

6 ) بخش مطبوعات :

اسرائیل و خاورمیانه

7 ) بخش پرونده انتخابات شورای قانونگذاری فلسطین :

این بخش از قسمتهای ثابت مجله محسوب نمی شود و به مناسبت برگزاری انتخابات اخیر شورای قانونگذاری ارائه شده است ، لذا ما به دلیل اهمیت این موضوع ، جزئیات مطالب مطرح در آن را به بخش معرفی بخشهای مختلف پایگاه اینترنتی مرکز احاله می کنیم ، زیرا این پرونده بخش جداگانه ای را نیز در صفحه اصلی سایت به خود اختصاص داده است .

2 - خبرنامه حوادث فلسطین :

این نشریه از سال 1995 به بعد منتشر می شود و دارای بخشهای مختلف ثابت و متغیری است که در ذیل ارائه می شوند :

1 ) بخش مربوط به رئیس تشکیلات خودگردان شامل :

تصمیمات رئیس تشکیلات خودگردان ، پیامها و سخنرانی ها ، دیدارهای خارجی ، دیدارهای دیگران با رئیس تشکیلات و نشستها ، نامه ها ، تلفن ها ، سفرها و فعالیتهای داخلی وی .

2 ) بخش رهبران سیاسی :

شامل نشستهای رهبران سیاسی ، دیدارها ، اظهارات ، مذاکرات ، شورای قانونگذاری ، وزارتخانه ها ، مؤسسات و کمیته های دولتی و سرویسهای امنیتی .

3 ) نیروها و احزاب سیاسی :

شامل جنبش آزادی بخش فلسطین ( فتح ) و تشکلهای ملی و اسلامی و احزاب دیگر

4 ) اقدامات و درگیری ها و انتفاضه الاقصی :

3 - مطالعات استراتژیک :

این نشریه به صورت غیرمنظم منتشر و شماره های شش گانه نشریه مذکور از ابتدای اکتبر سال 2005 تا آوریل 2006 را شامل می شود . 4 شماره نشریه مربوط به ماههای نوامبر و اکتبر سال 2005 است .

برای آشنایی با محتویات نشریه مذکور ، عناوین موضوعات شماره های شش گانه آن ارائه می شوند :

1. تهدیدات فراروی تشکیل دولت جدید فلسطین
2. تأثیر طرح جداسازی بر وضعیت ژئوپولیتیک کرانه باختری
3. تأثیر عقب نشینی اسرائیل از نوارغزه بر روند عادی سازی
4. ابعاد قانونی عقب نشینی یکجانبه اسرائیل از نوارغزه و شهرکهای شمال کرانه باختری
5. آینده اقتصاد فلسطین پس از عقب نشینی یکجانبه اسرائیل
6. نتایج انتخابات اسرائیل و تأثیر آن بر صلح با

فلسطینیان .

مطالب این نشریه در قالب کارگاههایی که شامل سخنرانی و نقد و بررسی موضوعات است ، تهیه و حاصل آن در سایت مرکز منتشر می شود .

4 - نشریات دیگر :

این بخش شامل نشریات متعدد دیگری است که در قالب های مختلف تهیه و منتشر شده است . البته در سایت مرکز ، فقط عناوین و تاریخ انتشار نشریات موجود است و امکان دستیابی به محتوای آنها وجود ندارد ، به عبارت دیگر در این بخش ، فقط فهرست عناوین نشریات آمده است . این نشریات از 1993 تا 2003 منتشر و در قالبهایی همچون تحقیق ، ترجمه ، سمینار و یادداشت تهیه شده اند .

تنوع موضوعی نشریات بسیار گسترده است و موضوعاتی که به آنها پرداخته شده ، از اهمیت قابل توجهی برخوردارند . این موضوعات علاوه بر مسائل مربوط به فلسطین شامل موضوعات اسرائیلی همچون اقتصاد ، انتخابات ، روابط اسرائیل با کشورهای دیگر و... است . آخرین نمونه های این نشریات ، مربوط به سال 2003 بوده و این مسأله نشانگر آن است که روند انتشار آنها متوقف شده است .

د - بخشهای مختلف پایگاه اینترنتی مرکز :

بخشهای پایگاه اینترنتی مرکز شامل نشریاتی است که در قسمتهای قبلی به آنها اشاره شد . در صفحه اصلی سایت ، عناوین ذیل دیده می شوند :

1. صفحه اصلی
2. پرونده انتخابات
3. مجله مرکز
4. خبرنامه حوادث فلسطین
5. نشریات دیگر
6. تماس با ما .

معرفی مرکز در صفحه اصلی سایت صورت گرفته است .

علاوه بر خبرنامه حوادث فلسطین که در قالب یک نشریه مستقل منتشر می شود ، عناوین اخبار روز که طبعا غالب آنها مربوط به فلسطین و مسأله فلسطین است در سایت مرکز به صورت نواری در بالای صفحه اصلی ارائه می شود که امکان دستیابی به متن خبر نیز وجود دارد . البته

این اخبار توسط مرکز تهیه نشده و به طور کامل از خبرگزاری ها و منابع دیگر از جمله سایت شبکه " الجزیره " نقل می شوند .

مأخذ :

1. WWW.oppc. pan.net.