شاو ( کمیسیون - )

قیام سال 1929 در فلسطین باعث شد نگرانی های بریتانیا از اوج گیری مخالفت اعراب با سیاستهای این دولت در حمایت از طرح صهیونیستی ، افزایش یابد . انگلیسی ها دریافتند که درگیری های ایجاد شده میان شهروندان فلسطینی از یک سو و مهاجران صهیونیست و حکومت سرپرستی از طرف دیگر می تواند به دیگر مناطق در داخل و خارج فلسطین گسترش یابد و منافع بریتانیا در منطقه را تهدید کند .

در تلاشی که برای مهار بحران صورت گرفت ، لرد پاسفیلد - - وزیر مستعمرات بریتانیا در آن زمان - - به سرعت کمیسیونی به ریاست والتر شاو ( Shaw ) ( قاضی انگلیسی ) برای بررسی حوادث این قیام تشکیل داد .

علت اصلی این قیام ادعای مالکیت مهاجران صهیونیست نسبت به دیوار غربی حرم مسجدالاقصی ( دیوار براق ) بود .

کمیسیون ( Commission ) کار خود را در اواخر سپتامبر 1929 آغاز کرد . ابتدا شهادت تعدادی از کارمندان ارشد دولت سرپرستی را مورد توجه قرار داد و به اطلاعاتی درباره شرایط اقتصادی شهروندان فلسطینی و میانگین های مهاجرت یهودیان به فلسطین و نهادهای نمایندگی طوایف ( فرقه ها ) دست پیدا کرد .

پس از آن ، کمیسیون جلسات استماع را تشکیل داد که در آن ، آژانس یهود نماینده مستوطنان یهودی به شمار می رفت و کمیته اجرایی ( منتخب کنگره هفتم عربی - - فلسطینی در سال 1927 ) هم نماینده فلسطینیان کار کمیسیون دو ماه طول کشید . پس از آن ، اعضای کمیسیون به لندن رفتند و پس از دو ماه گزارشی تهیه کردند که در مارس 1930 به وزیر مستعمرات بریتانیا ارائه شد .

کمیسیون اعراب را در شروع کردن ماجرا مقصر دانست ؛ اما در گزارش خود ذکر کرد علت واقعی شعله ور شدن آتش درگیری ها رفتارهای تحریک آمیز مهاجران صهیونیست بوده است . علاوه بر این ، فعالیتهای صهیونیستی مربوط به کوچاندن فلسطینیان و تصرف زمینهایشان باعث نگرانی و عدم امنیت اقتصادی آنان شده است .

فلسطینیان همچنین نگران افزایش اختیارات آژانس یهود از طرف دولت سرپرستی هستند . مهمترین توصیه های کمیسیون بدین شرح بود :

1. صدور بیانیه صریحی از سوی دولت بریتانیا درباره وظایف اتباع خود در فلسطین و در عین حال تبیین معنا و مفهوم و هدف احکام سند سرپرستی و خصوصا مسائل مربوط به حقوق طوایف غیریهودی در فلسطین .
2. تبیین دقیق بند مربوط به وظایف آژانس یهود ( مذکور در سند سرپرستی ) تا بتوان تأکید کرد حق مشارکت در دولت فلسطین در میان امتیازاتی که آژانس به موجب این بند از آن برخوردار است ، وجود ندارد .
3. محدود کردن انتقال مالکیت اراضی ، حمایت از کشاورزان فلسطینی و ممانعت از اخراج آنان از زمینهای کشاورزی شان ؛ به منظور جلوگیری از ناآرامی ها در آینده .
4. فرو نشاندن خشم و نفرت شهروندان فلسطینی با توجه به محرومیت آنان از داشتن یک دولت مستقل ؛ زیرا ادامه اوضاع کنونی بر مشکلات دولت سرپرستی خواهد افزود .
5. صدور بیانیه صریحی درباره مهاجرت یهودیان به فلسطین و بررسی راههای سازماندهی و محدود کردن مهاجرت .
6. تشکیل کمیسیون بین المللی زیر نظر شورای جامعه ملل برای تعیین حقوق فلسطینیان و مهاجران یهودی در دیوار براق .

گزارش کمیسیون با مخالفت محافل صهیونیستی روبه رو شد ؛ اما اعراب با نوعی رضایت آمیخته با احتیاط با آن برخورد کردند . بر مبنای پیشنهادهای این گزارش ، کمیسیون دیوار براق تشکیل شد . همین گزارش یکی از عوامل صدور کتاب سفید 1930 نیز بود .

مأخذ :

1. المسیری ، عبدالوهاب : دایره المعارف یهود ، یهودیت و صهیونیسم ، ترجمه مؤسسه مطالعات و پژوهشهای تاریخ خاورمیانه ، دبیرخانه کنفرانس بین المللی حمایت از انتفاضه فلسطین ، جلد ششم ، چاپ اول ، پاییز 1382 .