ده فرمان

وصایا یا دستورات و یا کلمات ده گانه ، لیستی از سفارشهایی است که خداوند به حضرت موسی ( ع ) در کوه طوردر سینا ابلاغ کرد و در همان زمان - یا پس از آن - در دو طرف یک لوحه سنگی نوشته شد . گفته می شود هنگامی که موسی از کوه طور پایین آمد ، متوجه شد که پیروان او گوساله را می پرستند و در اطراف آن می رفصند ، پس دو لوحه سنگی را شکست و دوباره به کوه رفت و با دو لوح سنگی جدید برگشت و به همین دلیل اصول اصلی شرعی که در دو لوحه اولی نوشته شده بود ، از بین رفت . بعضی از مورخین نتیجه گیری کرده اند که احکام دین موسی به دست خود موسی بر روی یک رقاق بردی نوشته شد . و آنها غیر از سفارشاتی است که به دست خدا برروی سنگ ، همانطوری که در تورات آمده است ، نوشته شده است .

پس از سال 1426 ، مسیحیان به اصل سفارشات اعتراف کردند و هر چند در ترتیب و تفصیل آن باهم اختلاف دارند . کنیسه پروتستان ( و در ضمن آن انگلیسکان ) و کلیسای ( کنیسه ) ارتودکس ترتیب سفارشات را همانطوری که در سفر خروج - آمده ( صحاح بیستم ، آیات 17 - 1 ) قبول کردند . و کاتولیکها و لوتریها ترتیب آن را همانطوری که در سفر تثنیه آمده است - 6 ) ( صحاح پنجم ، آیات 12 قبول دارند . اختلاف در اینجا در مورد اهمیت سفارش و دخول آن در دیگران یا برعکس است هر چند که معنای عمومی فرقی ندارد و یکی است .

هر سفارش شامل تعدادی از کلمات است که بعضی از آنها از دو کلمه عبری قدیم تشکیل شده است . سفارش اول می گوید ( من خدا و آقایی هستم که از طرف معبد به سوی تو آمدم و کسی را شریک من قرار مده ) و این سفارش اساس جامعه ای است که بر فکر خدای واحد توانای میهن استوار است . سفارش دوم ( مثالهایی را برای خدا درست نکن ) فکر خدایی است که چشمها را نمی بینند و نمی توان او را تجسم کرد . سفارش سوم ( اسم خدا را به باطل نبر ) از فرد با ایمان در مورد نام بردن خدا به عبث جلوگیری نکرده بلکه به طور مطلق نام خدا بردن را تحریم می کند . و دستور می دهد که هر آتچه در جای او قرار می گیرد را در صورت ضرورت جای او قرار دهند ( هرچه مقصود از او را بیان می کند ) . سفارش چهارم ( روز شنبه روز مقدسی است ) اشاره بر حرام بودن کار کردن در این روز وصرف کردن آن در راه استراحت و عبادت ، دارد .

سفارش پنجم ( به پدر و مادرت احترام بگذار ) می گوید که بنای اجتماع بر احترام به پدر و مادر استوار است و از مکان عالی تقدس برخوردار است . سفارش ششم ( نکش ) کشتن را حرام می کند . وصیت هفتم ( زنانکن ) دعوت به ازدواج می کند

[[ پرونده : | عکس پیوست ]]

که یک جامعه سالم نمی تواند بر غیر آن استوار باشد . وصیتهای هشتم ( ندزد ) و نهم ( شاهد زور نباش ) نشانه های یک جامعه نمونه را معرفی می کند . اما وصیت دهم ( آنچه مال دیگری است را آرزو مکن ) دلالت بر تقدس مالکیت خصوصی دارد .

متفکران و مورخان در طول دورانها در میزان ارزش این سفارشات باهم اختلاف داشته اند . نظریات آنها در این دو زمینه متفاوت بوده است که گروهی آن را دارای اهمیتی بیش از حد می داند و گروهی عقیده دارند که ده فرمان خلاصه شده زیرکانه ای از اصول اخلاقی معروف در نزد ملتهای زیادی است که یهودیان به ویژه کنعانیان و حتیان در مجاورت آنها قرار داشتند . )

طبق بعضی روایات فرمانهای ده گانه خداوند یا ده فرمان ، که در پای کوه سینا به حضرت موسی ( ع ) نازل شد . عبارتند از :

1. من هستم یهوه خدای تو که ، ترا از مصر و از خانه فلاحی ، بیرون آوردم ؛
2. ترا خدایان دیگر غیر از من نباشد . صورتهای تراشیده ( بت ) برای خود مساز ؛
3. نام یهوه ، خدای خود را به باطل مبر ؛
4. روزسبت ( شنبه ) - استراحت - را یاد کن تا آن روز را تقدیس نمایی ؛
5. پدر و مادر خود را احترام نما ؛
6. قتل مکن ؛
7. زنا مکن ؛
8. دزدی مکن ؛
9. بر همسایه خود شهادت دروغ مده ؛
10. به خانه همسایه ات و زن و کنیز و غلام و گاو والاغش طمع مکن .

[[ پرونده : | دو لوح حامل ده فرمان حضرت موسی ( ع ) ]]

باستان شناسان ، قرینه هایی بین قوانین حمورابی و قوانین فوق دیده اند .

یهودیان مومن هر سال به یاد نزول تورات ، جشنی می گیرند به نام " زمن متن توراتنو " یا عید اعطای " تورا " که حقیقت همان عید Zeman - metan - Toratenuدر " شاووعوت " است . یهودیان ، سالانه سه عید مهم را برگزار می کنند :

1. عید پسح ) " Pesah " یا عید آزادی از مصر و رهایی از فرعون که مراسم خاصی به نام " سدر " ( Seder ) به معنی ( با نظم ترتیب ) دارد . این عید را فطیر ، فصح ، آزادی و عید بهار نیز می گویند که از پانزدهم ماه عبری نیسان ( 27 فروردین ماه ) به مدت هشت روز برگزار می گردد .
2. عید سایبانها یا عید " سوکوت " به معنی عید میوه بندان یا بید بندان ، که به مدت هشت روز از پانزدهم ماه عبری تیشری ( 25 مهر ) شروع می شود .
3. عید " شاووت " یا عید هفته ها شامل عید اهدای نوبر میوه ها ، عید درو ( در فارسی عید گل ) و عید اعطای تورات ، از ششم ماه عبری سیوان به مدت دو روز به طول می انجامد .

هر یک از اعیاد سه گانه ، یادآور خاطره ای از اجداد و نیاکان قوم یهود است که با شروع نوعی از فعالیتهای سالیانه کشاورزی مصادف می باشد . غیر از اینها نیز اعیاد و مراسم دیگری در بین یهودیان معمول و متداول می باشد .

مآخذ :

1. حمیدی ، سیدجعفر : تاریخ اورشلیم ( بیت المقدس ) ، انتشارات امیر کبیر ، 1364 .
2. بوست ، جورج : قاموس الکتاب المقدس ، بیروت 1911 .
3. ابراهیم ، نجیب میخاییل : مصر و الشرق الادنی القدیم ، دمشق 1964 .
4. دورانت ، ویل : قصة الحضارة ، ج 2 ، مجلد 3 ، قاهره 1961 .
5. حمیدی ، سیدجعفر : تاریخ اورشلیم ( بیت المقدس ) ، انتشارات امیر کبیر ، 1364 .
6. Encyclopedia americana : Vol 26, ten Commandments.
7. Encyclopedia britannica : Vol 7 ,Decalogue.