حیانی ( دره - )

دره حیانی دومین دره مهم جنوب " نقب " پس از دره " جرافی " که در شمال آن واقع است ، می باشد .

دره جرافی در جهت محور اصلی دره حیانی از جنوب غربی به شمال شرقی می باشد و در دره " عربه " و دشت انهدام سوری - افریقایی به پایان می رسد .

بین دو دره را سرزمین تقریبا وسیع به عرض بیست کیلومتر فرا گرفته که قسمت مهمی از تپه سنگی و صحرایی جرافی را تشکیل می دهد .

قله های گردنه های سیلی که همدیگر قسمتهای بالایی دره حیانی را تشکیل می دهند ، در ارتفاعات کوه " دویسات " ( 625 م ) که بین دشت " اجفی " در مشرق ، و سینا و مرزهای فلسطین و مصر در مغرب واقع می باشند ، قرار دارند .

دره در سمت شمال بر روی یک تپه سنگی از نوع

[[ پرونده : | ج 2 ، ص 297 ]]

سنگهای آهکی و مارانی که تاریخ آن به دوره کامبانی ( دوره دوم زمین شناسی ) باز می گردد ، پیش رفته سپس بر روی تپه ای صحرایی و سنگی که از گیاهان صحرایی پوشیده شده است راه خود را ادامه می دهد . پس از آن دره وارد منطقه کوه " سناف " شده و از دشت سناف کوچک می گذرد .

در آنجا سنگهای آهکی دره " کرتاسن " توسط پرتگاههای سخت و قائم بر دشت و دره مشرف است که دره در بعضی جاها توسط گذرگاههای باریکی از آنها می گذرد سپس آنها را ترک کرده به سمت شمال شرقی پس از طی 13 کیلومتر از تپه ها و دشتهای گسترده که شیب آنها 1 : 13 می باشد ، پیش می رود .

در اینجا بستر دره توسعه می یابد و رودخانه های سیلی زیادی وارد آن می گردند .

علی رغم عبور دره از زمینهای آهکی - مارنی دوره کامبانی و زمینهای پوشیده از گیاهان صحرایی ، زمینها و رودخانه های آن از شنها ، سنگریزه ها و سنگهای کوچک دوره جدید چهارم زمین شناسی تشکیل یافته است .

مهمترین و بزرگترین شعبه دره حیانی ، دره اجفی است که از سمت راست یعنی جنوب وارد آن می گردد .

لازم به تذکر است که دره اجفی بعد از خروج از دشت اجفی در بعضی نقشه ها و منابع به دره حیانی نیز معروف می باشد .

از خصوصیات بارز مجرای تحتانی دره میانی پهن بودن کف دره است که میانگین عرض آن 1 تا 5/1 کیلومتر می باشد و از زمینی پهن و گسترده و باز بدون اینکه ابعاد آن واضح و روشن باشد در پستی و بلندیهای منطقه ، می گذرد و از دو طرفرودخانه های سیلی بسیاری وارد آن می گردند .

در انتها دره وسیع می گردد و به شعبه های زیادی تقسیم می شود تا اینکه به دره عربه در ارتفاع 174 م از سطح دریا منتهی می گردد .

به طورکلی شیب دره حیانه در طول 55 کیلومتر در حدود 1 : 112 می باشد که در مجرای بالایی زیادتر و در مجرای پایینی کمتر می شود . این شیب سبب می گردد که آبهای روان و جاری کار تراشیدن و حفاری را انجام دهند ولی این امر به ندرت اتفاق می افتد و حتی می توان گفت که اصلاً رخ نمی دهد زیرا که سیستم جریان آبهای سیلی کوتاه و زودگذر است که با آب و هوای صحرایی - مدیترانه ای در دریاچه دره و جنوب نقب هماهنگی دارد .

میانگین بارانهای سالیانه 50 میلمتر می باشد و سیستم باران طوفانی - رعدی است که باعث به وجود آمدن سیلهای موقتی و کوتاه مدت می گردد .

میزان بخار آب در سال در حدود 700/2 میلمتر ، و درجه حرارت متوسط سالیانه در حدود 30 درجه می باشد .

این شرایط جوی باعث به وجود آمدن بی آبی ، پستی و بلندی و از بین رفتن آبهای سطحی از قبیل چشمه ها و قناتها به جز چند چاه کم آب و بعضی گودالهای مملو از آب باران می گردد که آن هم بلافاصله بخار شده یا جذب سنگهای آهکی یا شنی می شوند .

پوششهای گیاهی از آنجه که گفته شد تأثیرپذیر می باشد زیرا این پوششها شامل علفها و درختان کوتاه صحرایی که در لابلای دره ها و گودیها می رویند ، می باشد .

گله های اعراب سعیدی که در منطقه دریاچه دره حیانی رفت وآمد می کنند و در قسمتهای مختلف این دره مخصوصا مجرای پایینی آن زندگی می کنند از این علفها چرا می کنند .

به جز این اقتصاد شبانی ضعیف و وجود منابع فسفات در نقطه تلاقی دره اجفی و دره حیانی ، این منطقه خالی از هرگونه فعالیت انسانی و اقتصادی می باشد .

مآخذ :

1. نقشه فلسطین : مقیاس 000,1001 - تابلوهای الکنتلیه و بیرمعین و بتراء .
2. نقشه زمین شناسی فلسطین : مقیاس 000,2501 .