تنکزیه ( مدرسه - )

این مدرسه در شهر بیت المقدس نزدیک دروازه حرم شریف که به باب السلطنه معروف است واقع شده . این مدرسه را کنوز القدس ، ص 186

[[ پرونده : | در اصلی مدرسه ]]

امیرسیف الدین تنکز بن عبدا... ملکی ناصری ملقب به ابوسعیدنائب ممالیک شهرهای شام که نسبت به علم اهتمام داشت و به علما محبت می ورزید ، ساخت . و چنان که در کتیبه بالای باب شمالی از بیرون ثبت شده است ، آن را در سال 729ه - /1328 - 1329م وقف نمود .

زمانها و دوره های زیادی بر این مدرسه گذشته است . قبل از اینکه مدرسه شود ، خانقاهصوفیان و پس از آن به دارالایتام تبدیل شده و می گویند که این مکان در دوره ممالیک به مدرسه تبدیل شده است . ریاست و تولیت این مدرسه را عده ای از علمای بزرگ عهده دار بوده اند و تا اواخر قرن نهم هجری/پانزدهم میلادی بر اهمیت خود باقی مانده بود . پس از آن در زمان سلطان قایتبای دیوان قضات و محل سکونت نایبان در این مکان بود . سپس در اواخر قرن دهم هجری/شانزدهم میلادی و قرن یازدهم هجری/هفدهم میلادی دوباره به مدرسه تغییر یافته است . در زمان عثمانی تا اوایل استیلای انگلیس ، به صورت محکمه شرع درآمد . سپس محل سکونت رئیس مجلس اعلای اسلامی ، حاج امین حسین شد و از آن پس به مدرسه تعلیم فقه اسلامی مبدل گشت . در سال 1969 اشغالگران قدس اقدام به تصرف این اثر تاریخی نمودند .

این مدرسه ساختمانی است دو طبقه که با گذشتن از مدخل زیبا می توان وارد آن شد . دو ستون سنگی در دو سوی مدخل قرار گرفته و مجموعه ای از سنگ نیز بالای در مدخل دیده می شود . بالای مجموعه سنگها کتیبه ای به چشم می خورد که نام سازنده اثر و تاریخ آن را بیان نموده است . در بالای کتیبه ردیف مقرنس زیبا دیده می شود که بالای آن ، صدفی سنگی مانند اشعه آفتاب هنگام طلوع قرار دارد . مدخل به درگاه و از آنجا به طبقه اول منتهی می شود . در این طبقه صحنی رو باز و در وسط آن یک حوض وجود دارد . این طبقه دارای چهار ایوان است که در ایوان جنوبی یک محراب واقع شده و در جوار آن سالنی قرار دارد که از آن به عنوان کتابخانه مدرسه استفاده می شده است و اما طبقه دوم که با گذشتن از پلکان سنگی شرقی درگاه می توان بدان رسید ، دارای تعدادی اتاق است که محل سکونت مدرس ها و طلبه ها بوده است .

بر روی در شمالی کلمات زیر نقش شده :

" به نام خداوند بخشنده مهربان " ایجاد کننده این مکان مبارک درخواست کننده ثواب و بخشش خداوند اقرار کننده الکریم سیفی تنکز ملکی ناصری که خداوند وی را ببخشاید و از گناهانش درگذرد و آن در ماههای سال 729 است .

نقوش داخل مدرسه اینچنین می گوید :

" بیت الحرام نخستین مسجدی بوده که بر روی زمین قرار داده شده و برای به جای آوردن واجباتش آن را برای بندگانش برگزیده و این مسجد را نیکوترین و پاکترین همسایه مسجدالاقصی قرار داد و برای سازنده آن بهترین و بیشترین شفاها و بخششها جاری کرد ، که به گفته او ( خداوند تعالی ) همانا آباد کننده مساجد خداوند کسی است که به خدا و روز جزا ایمان داشته باشد ، کسی را به آبادانی خانه هایش برمی گزیند

که از کردار و گفتارش پسند آمده باشد و با خوشبختی و بخشش فضیلت او را افزونی کرده باشد . "

این نقش و نگار ، دلالت روشن بر وجود مسجدی در این مدرسه است . گفته می شود که این مدرسه دارای موقوفات زیادی است که از میان آنها می توان به نیمی از حمام العین و الکائن که در دروازه بازار پنبه فروشان واقع است اشاره نمود . شایان ذکر است که نیم دوم این حمام ، وقف مسجد الصخره می باشد .

وضعیت کلی این بنا خوب است .

مآخذ :

1. نجم ، رائف یوسف : کنوز القدس ، مؤسه آل البیت ، 1983 .
2. حنبلی ، مجیرالدین : الأنس الجلیل بتاریخ القدس و الخلیل ، عمان 1973 .
3. عارف ، عارف : المفصل فی تاریخ القدس ، قدس 1961 .
4. دباغ ، مصطفی مراد : بلادنا فلسطین ، بیروت 1865 - 1974 .
5. دهمان ، محمداحمد : دمشق فی عهد الممالیک ، دمشق 1964 .