اگودات اسرائیل ، ( حزب - )

اگودات اسرائیل ، سازمان جهانی یهودیان سنت گراست . این حزب در سال 1291 ه . ش ( 1912 م ) به دنبال کنفرانس دهم صهیونیسم و از میان جنبش " مزراحی " توسط چند حاخام و رهبر مذهبی در لهستان تأسیس شد . نام خود را از عبارتی عبری به معنای " وحدت اسرائیل " گرفته است . هدف از تأسیس این حزب در آن هنگام ، کوشش در جلوگیری از نفوذ و رسوخ روحیه لامذهبی بین کارگران یهودی و دفاع از منافع یهودیان ارتودکس ( اصلاح طلب ) بود که در رشته صنعت کار می کردند . در اثر اختلافهایی بین افراد متدین و لامذهب در سازمان جهانی صهیونیسم بروز کرده بود برخی از روحانیون یهودی برای تأسیس این حزب به منظور ایستادگی در مقابل گسترش افکار سوسیالیستی در میان کارگران یهودی برانگیخته شدند .

در اساسنامه این حزب عنوان شده است که این حزب نمایندگی یهودیان متعهد به شعائر مذهبی در سرتاسر جهان را در برمی گیرد و آنها را دعوت می کند تا براساس روح تورات برای ایجاد وطن قومی یهودیان تلاش کنند . تلاش و تأکید این حزب بر هویت مذهبی بخشیدن به دولت و حکومت در اسرائیل و انتخاب شورایی متشکل از عالی ترین مراجع فقهی و مذهبی به عنوان شورای رهبری از ویژگیهای اصلی این تشکیلات است .

انتخاب این شورا از سوی هیأت مؤسسان به منظور هدایت و تنظیم زندگی اجتماعی یهودیان حزب اگودات اسرائیل را نه تنها از دیگر سازمانهای غیرمذهبی به ویژه سازمان جهانی صهیونیسم ، بلکه حتی از سازمان مذهبی مزراحی نیز متمایز ساخت . این مسأله ، پایه اصلی مخالفت اگودات اسرائیل با محافل " ییشوف " یا یهودیان قدیمی فلسطین و سپس با دولت اسرائیل بوده است .

به دنبال اشغال لهستان از سوی ارتش هیتلر ، حزب اگودات اسرائیل که بزرگترین حزب سازمان یافته در میان جامعه سه میلیون نفری یهودیان لهستان به شمار می رفت توانست نهادهای مردمی متعددی مانند تشکیلات کارگری و جنبش زنان اگودات اسرائیل را در آن دوران به وجود آورد .

در پی اشغال فلسطین از سوی انگلیسیها و ابراز تمایل مقامات انگلیسی برای به رسمیت شناختن سلطه سازمانهای صهیونیستی به عنوان چارچوبی برای تنظیم زندگی اجتماعی یهودیان ، دو خط ، در میان اجتماعات یهودی بروز کرد .

خط اول به پیروی از حزب مزراحی ترجیح داد خود را با زندگی ( ییشوف ) یهودی منطبق کند حال آنکه خط دوم ، خط مشی گوشه گیری و دربسته اگودات اسرائیل که فعالیت خود را در سال 1298 به طرز مؤثری در آنجا شروع کرده بود ، برگزید .

در این راستا اگودات اسرائیل فعالیت خود را به منظور ایجاد سازمانهای ویژه خود در خارج از چارچوب نهادهای رسمی صهیونیستی شروع کرد . این خط مشی در خارج از فلسطین که حکومت و مدیریت در دست غیریهودیان بود تا حدودی رضایت بخش و قابل قبول بود ، لیکن اکثریت ییشوف یهودی این خط مشی را خیانت به یکپارچگی قومی یهودیان دانستند . همین موضوع بعدها به بروز درگیری میان اگودات اسرائیل و اردوگاه صهیونیستها منجر شد . این درگیریها در سال 1303 با اقدام " هاگاناه " به ترور حاخام " یعقوب اسرائیل دی هان " رهبر اگودات اسرائیل در فلسطین به دلیل تلاش وی برای همزیستی با اعراب به اوج خود رسید .

حزب اگودات اسرائیل توانست شمار زیادی از یهودیان جهان را گرد خود آورد .

این حزب در ابتدا با این عقیده که اسرائیل باید منتظر رستگاری الهی ( ظهور مسیح ) شود و ایجاد یک حکومت سیاسی در فلسطین ارتداد است ، با صهیونیسم مخالف بود . از این رو فعالیت خود را در احداث مدارس دینی و آموزشی دیانت یهود منحصر ساخته بود . اما موج مهاجرت یهودیان به فلسطین بر روی حزب اگودات اسرائیل نیز مانند سایر احزاب مؤثر بود .

بر اثر اختلاف میان اعضای حزب در فلسطین و اعضای آن در خارج ، موضع حزب در قبال همکاری و هماهنگی با نهادی ییشوف رسمی متحول و در سالهای 1320 تا 1326 به قبول ایده ایجاد یک کشور یهودی منتهی شد .

در پی اعلام موجودیت رژیم صهیونیستی ، حزب اگودات اسرائیل پس از سالها فعالیت در خارج از نهادهای ییشوف یهودی در فلسطین ، بالاخره در سال 1327 ( 1948 م ) با پذیرفتن مشارکت در شورای دولتی موقت به صف دیگر احزاب اسرائیلی که در چهارچوب نهادهای این موجودیت جدید فعالیت می کردند ، پیوست و تصمیم گرفت که پیگیر فعالیت سیاسی و عهده دار عملی ساختن اهداف حزب باشد . لذا درخواست حکومت دینی که متعهد به آموزشهای دیانت یهود باشد را شروع کرد .

همچنین سران آن مخالفت خود را با نظریه انتشار و صدور قانون نوشته شده اسرائیل - به دلیل آنکه هر قانونی که از طرف حقوقدانان یهودی حقوق اساسی نوشته شود به پایان سفارشات دهگانه نمی رسد - اعلام کردند . همچنین حزب با نظریه سربازی و استخدام زنان در ارتش و یا به خدمت گرفتن آنها در خدمات شهری دیگر به مبارزه برخاست .

در انتخابات اسرائیل در طی سالهای دهه 80 حزب اگودات یا غیرمذهبی شدن مدارس و ادارات ناظر بر آنها مخالفت کرد و برقراری هر گونه رابطه سیاسی یا بازرگانی با کشورهای کمونیستی را رد کرد و به شدت در مقابل تمامی طرحهایی که نیروهای حکومتی اسرائیل برای انتقال یهودیان مهاجر جدید به فلسطین ( اسرائیل ) و نیز اسکان آنها در مناطق اشغالی ، مقاومت و ایستادگی کرد و اصرار داشت افرادی که زندگی خصوصی را برای خود اختیار کرده اند بایستی ترک شوند .

نهادهای وابسته به حزب اگودات اسرائیل در داخل فلسطین اشغالی عمدتا نهادهای مشابهی نیز در مقیاس جهانی دارند . عالی ترین مرجع قدرت این حزب ، کنگره و سپس کمیته مرکزی آن است که از حدود هشتاد عضو تشکیل می شود . تمامی اعضای آن از سوی شوراهای شعبه های حزب که تعدادشان چهل شعبه است تعیین می شوند .

ظاهرا هیأت مدیره داخلی کمیته مرکزی حزب ، به تنهایی در مورد مسائل سیاسی کلی تصمیم گیری می کند لیکن در عمل و در حقیقت هیأت مدیره خارجی حزب با ارتباطاتی که با سایر مراکز حزب در خارج دارد تصمیم گیر اصلی به شمار می رود . پس از کمیته مرکزی حزب ، از نظر ترتیب اهمیت ، بخش اسرائیلی در کمیته مرکزی جهانی حزب مورد توجه قرار می گیرد . کمیته اجرایی حزب با سه بخش در نیویورک ، لندن و فلسطین اشغالی وجود دارد و هر بخش از حدود 140 عضو تشکیل می شود .

علاوه بر این بخشها ، بخش دیگری به نام بخش اسرائیلی در کمیته اجرایی جهانی حزب وجود دارد . عالی ترین و بیشترین قدرت در حزب اگودات اسرائیل در سطح جهانی در دست شورای مراجع و فقهای تورات است که دارای سه مرکز از جمله در اسرائیل می باشد . در مقیاس جهانی ، نهاد دیگری به نام " مکنسیاه هجدولاه " ( مجمع بزرگ ) وجود دارد که کنگره جهانی اگودات اسرائیل به شمار می رود . تصمیمات شورای حاخامی حکما بر آرای اعضای اگودات تأثیر می گذارد .

علی رغم افزایش تعداد یهودیان متعصب افراطی در اسرائیل و گرایش شدید برخی از جوانان اسرائیلی به سوی مذهب ، حزب اگودات بخشی از قدرتش را در مقابل یک انشعاب سفاردی به نام شاس ( Shas ) از دست داد .

این حزب حدود 15 روستای کشاورزی در اسرائیل را زیر نظر کنترل خود داشته و بر اداره مدرسه کشاورزی نیز نظارت دارد . در دولت موقت و دولت اول و دوم و سوم شرکت داشت و در پارلمان اسرائیل نیز - از ابتدا تاکنون - مشارکت فعالی داشته است .

حامیان این حزب در میان شهرکهای مهاجرنشین یهودی و جوامع یهود ارتدوکس در قدس و تل آویو پراکنده هستند . تمامی رهبران و مؤسسان اگودات اسرائیل از حاخامهای یهودی هستند . در این میان حاخام " اسحاق ایزاک هلیفی " لهستانی تبار نخستین کسی بود که به تأسیس اگودات اسرائیل در خارج از فلسطین مبادرت ورزید .

همچنین حاخام " سولومون بروید " جزو بنیان گزاران حزب به شمار می رود . از رهبران بعدی حزب می توان از حاخام " شلومو لورنس " حاخام یهود " مائیرا براموویتس " ، " اسحاق ماثیر لیفین " ، " حاخام ابراهام " و " حاخام مناصیم بورشی " نام برد .

مآخذ :

1. اسرائیل گذار به مرحله ای نوین ( 1 ) ، نشریه خبرگزاری جمهوری اسلامی ، 5/8/72 .
2. تاریخچه احزاب سیاسی در فلسطین اشغالی ، روزنامه جمهوری اسلامی ، تاریخ 9/3/71 .
3. الموسوعة الفلسطینیة ، جلد اول ، 1984 .