احمد‌بن‌محمد‌بن‌عماد ( 753 - 815ه - /1352 - 1412م )

از دانشنامه فلسطین


فرزند الهائم الحاسب ، مصری مقدسی . سه شخصیت ملقب به ابن الهائم در یک زمان زندکی کردند ، اولیئ ایشان احمدبن محمد ، که شاعری از اهل " المنصورة " مصر ، متوفی به سال 887 ه - بود و دومین شخصیت ، دانثمند فلسطینی المسند شرف الدین موسی بن محمد ، متوفی در قدس ، اندکی پس از سال 820ه -

سومین شخصیت ( شاید فرزند دومین شخصیت باشد ) که مشهورترین و معروفترین آنان است ، نامش ، احمدبن محمدبن عماد ( ابوالعباس شهاب الدین ) فرزند محمد‌بن علی المصری المقدسی از بزرگان فقهای شافعیه است . در قاهره متولد شد و فقه را در آنجا آموخت و در فرائض و علم حساب مهارت یافت و در سال ( 797ه - /1395م ) به همراه استادش زین الدین القمنی که در مدرسۀ صالحیه به جای او تدریس می‌کرد ، به قدس رفتند تا اینکه شهرت یافت و مردم از اطراف و اکناف برای تحصیل فرائض و وصایا و جبر و حساب به آنجا می‌آ مدند . او از شیوخ مقدس مشهوری بودکه کلامش در میان مردم نافذ بود تا این که به شیخ الاسلام ملقب شد . از آنجا که زمان و عصری که ابن الهائم در شام می‌زیست ، عصر

دگرگونی اوضاع سیاسی و بحران اقتصادی وکبود ارزاق بود ، و شیخ هروی که از جانب امیر نوروز وکیل شام حمایت می‌شد ، با محمدبن عماد در تدریس رقابت و هم‌چشمی می‌کرد ، مردم قدس از ابن الهائم که کوشثی بسیاری در جهت حفظ وظیفه‌اش انجام داد ، از او حمایت کردند تا اینکه پادشاه مجبور شد ماموریتش را به دو سال تقسیم کند ( 814ه - /1411م ) . ولیکن ابن الهائم مدت طولانی دوام نیاورد . .

اگر دانشمندان مشهور فلسطینی در عصر ممالیک به شمارش درآیند کمی بیش از 750 تن می‌باشند - در حالی که ابن الهائم در میان آنان است . که در علوم دینی از قبیل تفسیر و حدیث و فقه و نحو به آنان اعتماد می‌شد همان‌طورکه در فرائض دینی با یکدیگر در رقابت بودند و در میان آنان جز ده پزشک معروف و پنج تن از دانشمندان گیاه‌‌شناس و جانورشناس و عالم حساب نبود در حالی که این الهائم در میان دانشمندان زمان ممالیک مشخص و ممتاز و بارز بود به این جهت که او جزء دسته آخری بودکه بسیار سعی تلاش می‌کردند و با علوم عملی در کنار علوم دینی معروف و مشهور بودند . ابن‌الهائم در حساب و جبر و فرائض تالیفاتی دارد که برخی از آنها عبارتند از : " المقنع فی‌الجبر و المقابلة " و کتاب " مرشده‌الطالب الی اسمی‌المطالب " در علم حساب و " البرز ، الخفایا فی فن‌الوصایا " ابن‌الهائم در قدس وفات یافت و در آرامگاه ماملا دفن گردید .

مآخذ :

  1. حنبلی ، مجبر‌الدین : الانس الجلیل بتاریخ القدس و الخلیل ، نجف 1968 .
  2. شوکانی : البدر الطالع بمحاسن من بعد القرن السابع ، قاهره 1348 ه - .
  3. سخاوی : الضوء اللامع لاهل القرن التاسع ، قاهره 1353 ه - .
  4. حنبلی ، ابن عماد : شذرات الذهب فی اخبار من ذهب ، قاهره 1931 .