مرکز گسترش دمکراسی و توسعه جامعه فلسطین ( پانوراما )

مقدمه :

مرکز گسترش دمکراسی و توسعه جامعه فلسطین ( پانوراما ) یکی از سازمانهایی است که به منظور نهادینه کردن تساهل و ارزشهای دمکراتیک در داخل جامعه فلسطین تشکیل شده و فعالیتهای زیادی را نیز در این باره انجام داده و تلاش می کند آن را به فرهنگ عمومی جامعه تبدیل کند .

این سازمان با سرمایه گذاری بیشتر امکانات خود بر روی جوانان سعی می کند تا مفاهیم و ارزشهای دمکراسی را به فرهنگ عمومی جامعه تبدیل کرده و همچنین استعدادها و توانایی های آنهارا بارور نماید . از نظر این سازمان ، دمکراسی فقط مختص عرصه سیاسی نیست بلکه باید به عنوان شیوه زندگی برگزیده شود .

موضع گیری های پانوراما نسبت به مسائل سیاسی و تحولات جامعه فلسطین نیز با همین دیدگاه صورت می گیرد ، بر این اساس ، این سازمان انتخابات در فلسطین را برای جلوگیری از انحصار قدرت خوب دانسته و خواهان برقراری صلح با اسرائیل و تبدیل قدس به شهری آزادی است .

الف - آشنایی با سازمان :

مرکز گسترش دمکراسی و توسعه در جامعه فلسطین ( پانوراما ) Palestinian Center for the Democracy and Community Development Dissemination of در سال 1991 در بیت المقدس تأسیس شده و توسعه دمکراسی و ایجاد جامعه مدنی کثرت گرا در جامعه فلسطین را در رأس برنامه های خود قرار داد .

پانوراما یک سازمان غیردولتی ، غیرانتفاعی است که می خواهد آگاهی مردم فلسطین درباره مفاهیم دمکراتیک

و جامعه مدنی را افزایش دهد و مباحث مربوط به حقوق بشر ، آزادی بیان و مشارکت افراد در زندگی اجتماعی و فرایند قانونگذاری را نیز دنبال کند .

پانوراما به جوانان توجه ویژه ای داشته و بیشتر فعالیتهای خود را بر روی آنان متمرکز کرده است و با گروهها ، نهادها و سازمانهایی که مستقیما با مسائل جوانان درگیر هستند ، همکاری می کند .

ب - ساختار سازمان :

1 - ساختار اداری :

مدیر کل سازمان پانوراما ، دکتر ریاض المالکی (Riad Malki) می باشد که ریاست دفتر این سازمان در رام ا... را نیز برعهده دارد . المالکی پیش از این عضو جبهه خلق برای آزادی فلسطین بوده است . دفاتر دیگر پانوراما در بیت المقدس ، الخلیل ، جنین و غیره می باشند .

اداره دفتر الخلیل برعهده انور ارار ( Arrarr ) است که مسئول هماهنگی فعالیتهای پانوراما در بخش جنوبی کرانه باختری نیز می باشد . ناصر شیخ علی ( Naser Sheikh Ali ) نیز مدیر دفتر جنین و هماهنگ کننده فعالیتهای بخش شمالی کرانه باختری است . ریاست دفاتر قدس و غزه را نیز به ترتیب ولید سالم ( Walid Salem ) و ایمان ابو رمضان ( Iman Abu Ramazan ) عهده دار هستند .

2 - مراکز وابسته :

پانوراما برای تحقق اهداف خود شش مرکز وابسته به خود را ایجاد کرده است که عبارتند از :

1 ) مرکز آموزش و ظرفیت سازی :

این مرکز فعال ترین مرکز پانوراما در سالیان گذشته بوده است . که با سایر مراکز پانوراما و سازمانهای غیردولتی همکاری کرده و دوره های آموزشی لازم برای تأمین نیروی انسانی و آموزش مهارتهای تخصصی را برگزار می کند .

2 ) مرکز آموزش مدنی و دمکراسی :

این مرکز در سال 1991 ایجاد شد و درباره ارزشها و ماهیت دمکراسی و مسایل مربوط به آن در جامعه فلسطین ، جلسات آموزشی برگزار می کند . این مرکز طرحی را تحت عنوان " حکومت

خوب " به اجرا گزارده است که به آن اشاره خواهد شد .

3 ) مرکز توسعه جوانان :

این مرکز به آموزش مهارتهای لازم برای حرکت جامعه به سمت دمکراسی و جامعه مدنی می پردازد و امکانات لازم برای افزایش توانایی های جوانان و بارور کردن استعدادهای آنان را فراهم می کند . مرکز فوق طرحها و پروژه های تحقیقاتی و آموزش زیادی را برای جوانان به اجرا گذارده است که از جمله آنها می توان به برنامه های مطالعاتی تأثیر انتفاضه بر جوانان ، رسانه و... اشاره کرد . در کل این مرکز 45 دوره آموزشی و 110 کارگاه آموزشی در نوارغزه و کرانه باختری برگزار نموده است .

4 ) مرکز مطالعات استراتژیک :

این مرکز در مورد مسایل مهمی که جامعه فلسطین با آنها درگیر است ، تحقیقات انجام می دهد منازعه اسرائیل و فلسطین ، نتیجه نهایی مذاکرات صلح ، روابط استراتژیک با جهان عرب و روابط استراتژیک با اتحادیه اروپا از جمله موضوعاتی هستند که این مرکز آنها را بررسی می کند .

5 - مرکز مدیریت بحران :

این مرکز شیوه های برخورد درست با بحرانها و مشکلات را آموزش می دهد .

ج - اهداف :

پانوراما در راستای بهبود وضعیت و توسعه جامعه فلسطین اهدافی را به شرح زیر دنبال می کند .

1. مشارکت در توسعه جامعه فلسطین و بهبود تصویر جامعه مدنی در میان فلسطینیان .
2. ترویج اصول شهروندی ، مستولیت پذیری ، شفافیت ( در عملکرد ) و حکومت خوب .
3. کمک به فلسطینیان در ساخت جامعه ای دمکراتیک و کثرت گرا .
4. ایجاد ظرفیت های انسانی و نهادی در سازمانهای مختلف .
5. رشد آگاهی جوانان تا شیوه زندگی دموکراتیک را برای خود برگزینند .
6. بهبود روشهای تحقیق علمی و آموزش

مهارتهای لازم و فراهم آوردن فرصتهای تحقیقاتی برای محققان .

1. ایجاد و گسترش مراکزی که توسعه جامعه فلسطین را دنبال می کنند .
2. افزایش فعالیتهای فرهنگی در فلسطین .
3. تلاش برای پیشرفت زنان و دستیابی آنان به هویت مستقل .
4. همکاری با سازمانها و گروههایی که در سطح محلی ، منطقه ای و بین المللی در مورد دمکراسی و توسعه جوامع فعالیت می کنند .

د - فعالیتها :

پانوراما در جهت تحقق اهداف خود اقدامات زیادی را در قالب پروژه های تحقیقاتی ، برگزاری کنفرانس ، نظرسنجی ، چاپ کتاب و... انجام داده است که به بررسی آنها می پردازیم .

1 - انجام طرحها و پروژه های تحقیقاتی :

طرحها و پروژه هایی که پانوراما انجام می دهد اغلب مربوط به دمکراسی ، مسایل جوانان و تحقق صلح است که به برخی از مهمترین آنها اشاره می کنیم .

• طرح " حکومت خوب " ( good governance ) : این طرح از سال 2003 آغاز شد و در آن مسایل مربوط به حکومت خوب ، مناسب و کارآمد را در جامعه فلسطین مطرح می کند . هدف نهایی این پروژه مشارکت دادن سازمانهای جامعه مدنی در تدوین و تصویب قوانین و نظارت بر حسن اجرای آنهاست .

پانوراما حکومت خوب را دارای هشت ویژگی می داند و در پی تحقق آنهاست این ویژگی ها عبارتند از : مشارکت ، مسئولیت پذیری ، شفافیت در عملکرد ، حاکمیت اکثریت ، پاسخگویی ، کارآمدی ، رعایت عدالت و تبعیت از قانون .

همچنین در این طرح ، اطلاعات ، آمار و نتایج نظرسنجی ها جمع آوری و تحلیل می شوند تا میزان موفقیتهای آن را بررسی کنند . بعلاوه مسئولین این پروژه در نظر دارند روزنامه ای را نیز برای انتشار اخبار و دیدگاههای خود منتشر نمایند . این پروژه در 5 منطقه رام ا... ، الخلیل ،

جنین ، غزه و رفح اجرا می شود .

• پروژه مدیریت بحران : این طرح از سال 2003 آغاز شد و برای اولین بار است که در فلسطین انجام می شود . هدف از اجرای این پروژه ترویج فرهنگ مدیریت بحران در بین سازمانها ، گروهها و مردم فلسطین می باشد . در دوره های آموزشی که پانوراما برگزار می کند مهارتهای لازم برای مقابله با بحران و مشکلات پیش آمده و شیوه برنامه ریزی آموزش داده می شود . پانوراما تاکنون 42 دوره آموزش مدیریت بحران برگزار کرده که 105 سازمان دولتی و 104 سازمان غیردولتی در این دوره ها شرکت کرده اند .
• طرح " دارایی های آوارگان اراضی فلسطینی 1948 " : هدف از این پروژه تعیین وضعیت مالکیت اراضی سال 1948 است تا ارزش آنها را محاسبه کنند . این سازمان براساس قطعنامه 194 سازمان ملل ، دریافت غرامت زمینها و اموال از دست داده را حق آوارگان می داند .
• طرح " تأمین صلح برای یکدیگر " : این طرح از سال 2003 آغاز شد و هدف از آن برقراری صلح و آرامش در درون جامعه فلسطین ، بین اسرائیل و فلسطینیان و ترویج ارشهای دمکراسی است .

از نظر مسئولان پانوراما گروههای مختلف علی رغم اختلافات ایدئولوژیک و سیاسی می توانند با یکدیگر همکاری کنند . در این طرح ، نمایندگان گروههای صلح طلب گرد هم می آیند و تجربیات خود را در اختیار یکدیگر قرار می دهند . مسئولان پانوراما در این طرح سعی دارند تا با برقراری تماسهای دو جانبه ( گروههای فلسطینی و اسرائیلی ) و چندجانبه ( حضور سازمانهای صلح طلب از کشورهای دیگر ) زمینه را برای برقراری صلح بین اسرائیل و فلسطین فراهم کنند .

• طرح " زمانی برای آنها تا سخن بگویند و برای ما تا گوش کنیم " : پانوراما طرح فوق را برای آگاهی دادن به آوارگان و انتقال نظرات و دیدگاههای آنها به اجرا گذاشته است . از نظر پانوراما آوارگان اطلاعات دقیقی درباره حق بازگشت خود ندارند و نمی توانند نظرات و دیدگاههای خود را به طور دقیق اعلام کنند . پانوراما سعی دارد با برگزاری طرح فوق که طرحی آموزشی است ، آوارگان را به حقوق و آینده خود آشنا سازد و به آنها در انتقال

دیدگاههایشان کمک کند .

• طرح " گروههای ذینفع " : در تمامی دولتها ، گروههایی وجود دارند که درصدد تأثیرگذاری بر نمایندگان مجلس و مجریان دولتی هستند تا منافع خود را تحقق ببخشند . پانوراما نیز که ارتقای وضعیت دمکراسی و شفاف سازی را دنبال می کند جهت ضابطه مند کردن فعالیت گروههای ذینفع سعی می کند تا با آموزش گروهها به آنها در دستیابی به اهداف خود کمک کند . پانوراما به گروههایی که در حوزه های خاصی نظیر محیط زیست ، جوانان ، برابری جنسیتی ، معلولین و... فعالیت دارند ، آموزش و آگاهی های لازم برای تأثیرگذاری بر روند قانونگذاری و مقامات دولتی را می دهد .

2 - برگزاری کنفرانس :

پانوراما کنفرانس ، سمینار و کارگاههای آموزشی مختلفی را در سطح محلی و بین المللی برگزار کرده است که برگزاری کنفرانس ارزیابی عملکرد 10 ساله تشکیلات خودگردان و ترتیب دادن جلسات گفتگو برای بحث در مورد عقب نشینی اسرائیل از نوارغزه از جمله آنها هستند .

3 - نظرسنجی :

پانوراما در مورد مسایل مختلف سیاسی و اجتماعی نظرسنجی انجام داده است که از جمله آنها می توان به نظرسنجی های عقب نشینی اسرائیل از نوارغزه ، گرایشات سیاسی جوانان فلسطینی ، تمایل جامعه به قانون و دمکراسی در جامعه و... اشاره کرد .

4 - انتشار کتب :

با توجه به دامنه گسترده فعالیتها و برنامه های آموزشی و تحقیقاتی پانوراما ، این مرکز به انتشار آثار و کتب جهت انتشار آراء و اندیشه های خود و تأثیرگذاری بر جامعه فلسطین اهمیت زیادی قائل است و کتب زیادی را در حوزه های مربوط به جوانان ، زنان ، مسایل سیاسی ، صلح و... به چاپ رسانده است که تعدادی از آنها عبارتند از : " حق بازگشت " ، " تصویر زنان در جامعه فلسطین " ، " پروژه مجلس جوانان - تأثیر انتفاضه بر جوانان فلسطین " و " کار جوانان در اسرائیل " و...

ه - مواضع :

پانوراما با توجه به خط مشی صلح جویانه و مسالمت آمیز خود و در راستای تحقق دمکراسی و جامعه مدنی در مقابل مسایل و تحولات فلسطین موضع گیری می کند که به برخی از آنها اشاره می شود :

1 - صلح با اسرائیل :

پانوراما برقراری صلح با اسرائیل را دنبال می کند و به تعبیر مسئولان خود سعی دارد با فعالیتهای خود شکاف بین 2 ملت اسرائیل و فلسطین را پر کرده و با پایان دادن به اشغال سرزمینهای فلسطینی ، روابط میان دو ملت را ارتقاء دهد و در این راستا با گروههای صلح طلب اسرائیلی و اروپایی جلسات مشترکی را برگزار می کند .

2 - پیروزی حماس در انتخابات :

از نظر ریاض المالکی مدیر کل پانوراما ، با پیروزی حماس جامعه فلسطین شاهد تحولات و تغییرات گسترده در روش اداره امور خواهد بود و در این مقطع ، مرحله جدید سیاسی فلسطین را جنبش حماس رهبری خواهد کرد . المالکی ملت فلسطین را علاقه مند تحول می داند به طوری که برای همیشه از سیاستهای یک حزب خاص حمایت نکرده و می خواهد برنامه های سایر گروهها را نیز آزمایش کند ، لذا به دنبال افزایش نارضایتی و انتقاد از عملکرد فتح و تشکیلات خودگردان ، مردم آراء خود را به نفع حماس به صندوق ها ریختند . وی خواستار آن است که فتح با واقعیت جدید کنار بیاید و در تشکیل کابینه و تصویب قوانین با گروههای دیگر همکاری کند .

به عقیده مالکی ، پیروزی حماس نشانه پایان یافتن انحصار قدرت توسط فتح بوده که به وسیله جامعه فلسطین وارد یک مرحله جدید از تکثر سیاسی شده است .

مقامات پانوراما با اعمال تحریم و قطع کمکهای مالی فلسطینیان مخالف هستند و آن را مجازات مردم فلسطین می دانند ، ولید سالم ، رئیس دفتر پانوراما در بیت المقدس قطع کمکها را باعث لطمه بخشهای آموزشی و بهداشتی و... دانسته که در نهایت به حمایت بیشتر مردم از حماس منجر خواهد شد .

به نظر مسئولان پانوراما ، رهبران حماس پس از رسیدن به قدرت سعی خواهند کرد تا احکام اسلامی را در جامعه فلسطین به اجرا گذارند . ولید سالم در این باره اظهار می کند که وزیر زنان جدید فلسطین از زنان اسلامگرا حمایت می کند و سعی دارد تا زنان را به سمت زندگی اسلامی سوق دهد . وی ابراز نگرانی می کند که با افزایش فعالیت زنان اسلامگرا ، زنان دارای گرایشان سکولار به حاشیه رانده شوند . البته ولید سالم عقیده دارد که رهبران حماس این کار را با توسل به زور انجام نخواهند داد بلکه شرایط را به گونه ای فراهم می کنند که مردم را به چنین وضعیتی سوق دهند .

3 - بیت المقدس :

پانوراما به اهمیت شهر قدس برای فلسطینیان و اسرائیل واقف است و از آنجایی که به دنبال برقراری صلح و حل و فصل نهایی مسأله فلسطین می باشد ، طرح خود درباره بیت المقدس را به گونه ای ارائه داده است که بتوانند رضایت دو طرف را جلب کند . پانوراما خواهان آن است که قدس به عنوان شهر آزاد و پایتخت مشترک دو دولت فلسطین و اسرائیل اعلام شود .

مآخذ :

1. مرکز اطلاع رسانی فلسطین ( 7/2/84 ) .
2. WWW.panoramacenter.org/about.asp
3. WWW.panoramacenter.org/centers.asp
4. WWW.panoramacenter.org/projects.asp
5. WWW.panoramacenter.org/conferences.as
6. WWW.panoramacenter.org/opinion.asp
7. WWW.panoramacenter.org/projects.asp
8. http : //english. safe-democracy.org/home/the- palestinian- political- earthquake-a-suggest
9. WWW.womensenews. rg/article.cfm/dyn/aid/2714/context/archive