کمیته حقیقت یاب ( سازمان ملل - 2002 )
به دنبال ناکامی مأموریت پاول ، وزیر امور خارجه آمریکا ، در برقراری آتش بس میان فلسطینیان و اسرائیل در سرزمینهای اشغالی به ویژه در اردوگاه آوارگان جنین که تخریب گسترده ای را نیز با خود به دنبال داشت و متعاقب آن شکل گیری تظاهرات و اعتراضهای فراوان در سطح جامعه جهانی به ویژه در منطقه خاورمیانه و همچنین فشار و درخواست افکار عمومی و دولتهای عربی و اسلامی به ویژه سوریه که عضو غیردائم شورای امنیت نیز می باشد ، این شورا قطعنامه 1405 را تصویب نمود . در چارچوب این قطعنامه دبیرکل سازمان ملل متحد ، کوفی عنان می بایست کمیته حقیقت یابی را به منظور بررسی اوضاع انسانی و حقوقی اردوگاه آوارگان جنین تشکیل دهد تا اقدامات ارتش اسرائیل را مورد ارزیابی و امعان نظر قرار دهد .
شورای امنیت سازمان ملل ، مجوز تشکیل کمیته حقیقت یاب را صادر می کند . تعیین ترکیب آن از اختیارات دبیرکل می باشد که وی معمولاً اعضای آن را از میان افراد باسابقه و مجرب سازمان ملل و به منظور بررسی و تحقیق
در مورد موضوع مورد بررسی انتخاب می کند . این کمیته موظف است نتایج تحقیق خود را به دبیرکل ارجاع دهد .
الف - از اعلام همکاری تا ظهور کشمکش :
اسرائیل بلافاصله پس از صدور قطعنامه 1405 از سوی شورای امنیت ، که بر پایه بررسی اوضاع انسانی اردوگاه آوارگان جنین مبتنی گردیده بود و به دنبال تشکیل کمیته حقیقت یاب موافقت خود را برای همکاری با این کمیته اعلام نمود . آمریکا در این مقطع و به ویژه پس از ناکامیهای مکرر که در نتیجه اعزام فرستادگان ویژه به منطقه حاصل شد ، درصدد بود برای تعدیل مواضع اسرائیل ، فشارهایی هرچند اندک و ناچیز را بر این رژیم وارد سازد . بنابراین اسرائیل در چنین شرایطی به همکاری با این کمیته رضایت داد .
با وجود این ، اعلام همکاری اسرائیل با کمیته مزبور ، بلافاصله تبدیل به کشمکش و مجادله با آن گشت . این روش بارها توسط اسرائیل مورد استفاده قرار گرفته و نتیجه بخش نیز بوده است . بدین معنی که اسرائیل سعی می کند در مقابل فشار یک موج جهانی ، به جای مقابله مستقیم از روش غیرمستقیم استفاده نماید . بنابراین در ابتدا موضوع را مورد پذیرش مقدماتی قرار می دهد و سپس با اما و اگرها و ایجاد موانعی سعی می کند که مسیر موج را به سمت مورد دلخواه خویش هدایت نماید . در این مورد نیز اسرائیل معتقد بود کمیته حاضر بنابه دلایلی صلاحیت بررسی وضعیت انسانی در سرزمینهای اشغالی را ندارد .
ب - دلایل کشمکش اسرائیل با کمیته حقیقت یاب ملل متحد :
مقامات اسرائیلی سه دلیل را برای عدم همکاری همه جانبه با کمیته حقیقت یاب ملل متحد ذکر کردند . اول اینکه آنها معتقدند که پیش نویس طرح تشکیل این کمیته هنوز آماده نشده است و اسرائیلی ها اطلاعاتی دریافت کرده اند که نشان می دهد عنان طرحهایی برای گسترشاختیارات کمیته ( فراتر از آنچه که با اسرائیل به توافق رسیده است ) در دست دارد ، به طوری که شامل تحقیق و تفحص در زمینه فعالیتهای ارتش در شهرهای دیگر نیز می شود . تصور بر این بود اختیارات کمیته حقیقت یاب که توسط قطعنامه شورای امنیت در این زمینه تعریف شده تنها در جنین به مورد اجرا درآید و این امر یعنی گسترش فعالیتهای کمیته حقیقت یاب که در چارچوب صلاحیت عنان نیست .
مسأله دوم به ترکیب کمیته مربوط می شود ، مقامات اسرائیل گفته اند به نظر اسرائیل ، ترکیب کمیته حاضر ترکیب خوبی نیست ، زیرا ماهیتا سیاسی - - دیپلماتیک می باشد ، نه نظامی - - تخصصی ؛ بنابراین وضعیت کنونی اقتضا می کند که ترکیب آن نظامی و تخصصی باشد .
رژیم صهیونیستی به ویژه با عضویت رئیس پیشین کمیته بین المللی صلیب سرخ ، کورنلیو سوماراگا ، در این کمیته مخالف بود . مقامات اسرائیلی گفته اند که به دلیل اظهارات ضد یهودی سوماراگا در گذشته ، از جمله اظهارات وی که در آن ستاره یهودی را با صلیب شکسته ( آرم آلمان نازی ) مقایسه کرده بود ، با عضویت وی در این کمیته مخالفت می ورزند .
دلیل سوم طبق اظهارات مقامات اسرائیل ، به شکست سازمان ملل در زمینه رایزنی با اسرائیل هم در مورد ترکیب هیأت و هم در مورد اختیارات هیأت - - در مواردی هم که توافقاتی با آن وجود دارد ، این سازمان ملل است که به آنها توجهی نمی کند - - برمی گردد .
مقامات اسرائیلی اظهار داشته اند که حتی زمانی که در ابتدای تشکیل این کمیته با آن موافقت کردیم ، اصولاً به خاطر هماهنگی با آمریکا بود ، اما اکنون برای ما مناسب تر این است که با آن مخالفت ورزیم .
بدین ترتیب موضوع همکاری اسرائیل با کمیته حقیقت یاب سازمان ملل متحد طی مدت کوتاهی که از طرح آن گذشت ، فراز و نشیبهای زیادی از همکاری تا مخالفت و از مخالفت تا همکاری را پشت سر گذارد . در همین رابطه اسرائیل سه شرط را برای همکاری با کمیته یادشده قائل شد .
شرط اول عبارت است از اینکه اسرائیلی ها اطمینان حاصل کنند گواهی و شهادت خودشان به عنوان حربه ای علیه خود آنان مورد استفاده قرار نگیرد . دومین شرط اینکه این کمیته حتما کارشناسانی در زمینه تروریسم را به همراه داشته باشد و شرط سوم را غیرممکن دانستن هر گونه محاکمه این رژیم در دادگاه بین المللی لاهه ذکر کرده اند .
برخی از اسرائیلی ها چون بنیامین نتانیاهو ، نخست وزیر پیشین اسرائیل نیز اظهاراتی علیه این کمیته بیان
داشته اند . وی در گفت وگویی با رادیو اسرائیل گفته بود این کمیته نتایجی در بر خواهد داشت که به اسرائیل صدمه خواهد رساند . وی همچنین اظهار داشت که سازمان ملل با شکست در بررسی تعداد بی شماری از حملات تروریستی علیه اسرائیل ، جانبداریش را به اثبات رسانده است . وی همچنین گفته بود که سازمان ملل متحد از دادن اطلاعات به اسرائیل خودداری ورزیده و اسرائیل را در مورد ربوده شدن سه سرباز توسط حزب الله گمراه ساخته است .
مآخذ :
- واحد مرکزی خبر ، ( 6/2/1381 ) .
- هاآرتس ، ( 24 آوریل2002 ) .
- جروزالیم پست ، ( 24 آوریل2002 ) .
