خلیل ( دره - )

یکی از مهمترین شاخه های دره بیرالسبع می باشد ، به خاطر قرار گرفتن قسمت بالای این دره در منطقه کوهستانی پر باران ، مقدار زیادی از آبهای سیلابها را بیش از شاخه های دیگر به این دره می برد . نام دیگر دره خلیل دره افرنج است . ( نک : افرنج ، دره )

طول دره خلیل حدود 44 کم است ، قسمت بالای آن در ارتفاعات واقع در جنوب شهر خلیل و شمال شهرک یطه ، و در ارتفاعات اطراف روستای سموع غرب یطه قرار دارد بلندی ارتفاعات قسمت بالای دره حدود 750 - 850م از سطح دریا است . جویبارهای قسمت بالا مسیر خود را در سنگهای سخت از نوع سنگ گچ - دولومیت مربوط به عهد تورون از دوران دوم زمین شناسی می یابند . ( نک : سنگها )

این دره از ارتفاعات واقع بین یطه و الریحیه و مخیم الفوار به سمت جنوب غرب به طور مارپیچ بین سنگها و بقایای کتامها که در این منطقه فراوانند کشیده می شود ، و در محور اصلی خود به موازات و در فاصله 2 - 3 کیلومتری جنوب شرق جاده نقطه ارتباطی شهرهای الخلیل و بیرالسبع می باشد ، پس از اینکه این دره فاصله 25 کم از جاده مزبور را طی می کند به مسافت 10 کم از آن دور می شود سپس مجددا در فاصله 11 کم شهر بیرالسبع به این جاده بازمی گرددز شیب دره خلیل از قسمت کوهستانی تا رسیدن به جاده تند و مارپیچ است ، قسمت عرضی آن نسبتا تنگ و گود می باشد و در دو طرف آن غار فراوان است . شهرک الظاهریه از محل مرتفعی در سمت شمال غرب مشرف بر این دره است .

پس از اینکه دره از منطقه کوهستانی بیرون می آید و وارد دشتهای قدیمی و تپه های منطقه بیرالسبع می شود شیب آن نسبتاکم می شود ، و عرض آن در فاصله چهار کیلومتری قبل از انشعاب شاخه دره بیرالسبع از این دره به 250 متر می رسد از این دره در منطقه دشت با ارتفاع متوسط ( 325م از سطح دریا ) ، مسیر خود را از میان رسوبات جدید چهارگانه حفر می کند . شن و سنگ در زمین این دره پس از نزدیک شدن به دهانه خود در فاصله چهار کیلومتری شرق شهر بیرالسبع زیاد دیده می شود .

سیستم جویبارهای این دره سیلابی و نامنظم است ، به طوری که پس از بارش شدید باران که میزان سالیانه متوسط آن در کوهستان بین 400 الی 500 ملم ، 200 الی 350 ملم در دشت می باشد ، آب در آنها جاری می شود . شغل ساکنان حوزه های این دره که تعداد آنها در منطقه کوهستانی زیاد هستند ، کشاورزی و دامداری متکی بر بارندگی است . کشت زیتون و درختان باردار در زمینهای روستاهای قسمت بالای این دره به خاطر وجود تعدادی از چشمه های طبیعی و چاه های حفر شده در سطح گسترده ای صورت می گیرد . ( نک : چشمه های آب )

مآخذ :

1. دباغ ، مصطفی مراد : بلادنا فلسطین ، ج5 ، ق2 ، بیروت 1972 .
2. نقشه فلسطین : اندازه 000,1001 ، تابلوهای قدس ، بطه و بیرالسبع .