اردن ( مواضع رژیم نسبت به انتفاضه فلسطین )
با شروع انتفاضه‌ی فلسطین در دسامبر 1978 در سرزمین‌های اشغالی فلسطین ، رژیم اردن به طور ضمنی آن را تأیید نمود ولی با ارائه‌ی تصویری مخدوش از قیام همگانی مردم فلسطین ، آن را صرفاً ناشی از یأس و نا امیدی فلسطینیان سرزمین‌های اشغالی از سازمان آزادی بخش فلسطین و نیز کشورهای خارجی حامی فلسطین مطرح کرد . در آن زمان ملک حسین پادشاه اردن در مصاحبه با روزنامه آمریکایی واشینگتن پست اظهار داشت : " فلسطینیانی که در سرزمین‌های اشغالی زندگی می‌کنند با ابتکار عمل ویژه‌ی خود نشان دادند که خواهان قطع ارتباطشان با هرگونه تأثیر خارجی می‌باشند " . وی در مصاحبه‌ی خود اعتراف کرد که تأثیرش بر ساکنان سرزمین‌های اشغالی ناچیز است .
این موضع رژیم اردن ناشی از مشورتهای قبلی با هم پیمان آمریکایی اش بود زیرا رژیم صهیونیستی و دوست آمریکا همواره حکومت شاه حسین را به مثابه‌ی شریک برتر برای صلح با اسرائیل می‌نگریست . او نیز از داشتن این نقش راضی به نظر می‌رسید و این چیزی بود که آمریکا را وادار کرد تا در فرآیند صلح خاورمیانه بر رژیم اردن تأکید زیادی داشته و بدان نیز امیدوار باشد .
با گسترش انتفاضه‌ی فلسطین ، میانجی گران صلح ، با واسطه قرار دادن رژیم اردن برای کشاندن اعراب به سازش با اسرائیل و در نهایت سرکوب انتفاضه وارد عمل شدند . در پی آن به ویژه پس از طرح امریکا برای برقراری صلح در خاورمیانه و حل نهایی مسأله فلسطین ، فعالیت‌های سیاسی شاه اردن با تأکید سیاستگذاران امریکایی به شکل شدیدی افزایش یافت .
در کنفرانس فوق العاده‌ی عمان به سال 1988 م رژیم اردن از یک سو سعی در جدایی گروه فلسطین و کم کردن نقش آن داشت و از سوی دیگر برای خارج کردن مصر از انزوای سیاسی تلاش نمود . در این زمینه فعالیت اعراب و نقش آنها در ارتباط با مسأله فلسطین جهت تسویه قضیه‌ی فلسطین و انتفاضه‌ی مردم آن توسط رژیم اردن محدود شد و این رژیم به سوی اروپای غربی و دولت آمریکا گرایش بیشتری پیدا کرد و به دلیل ترسی که از نتایج پیامدها و گسترش قیام مردم فلسطین به داخل سرزمین اردن داشت ، آمریکا و کشورهای غربی را برای ناکام گذاشتن انتفاضه و کنترل آن یاری نمود .
رژیم اردن اگر در ستایش انتفاضه و حمایت از آن موضعی می‌گرفت - بنابر نظر نیروهای شرکت کننده در انتفاضه - چیزی نبود مگر تلاش آشکار جهت کاهش نفوذ فلسطینیان به ویژه اسلام گرایان در صحنه‌ی سیاسی اردن و نیز جهت دادن به حرکت و مسیر انتفاضه به عنوان زمینه‌ای برای ارائه‌ی طرح کنفدراسیون اردنی - فلسطینی که به آن قدرت سلطه بر کرانه‌ی غربی رود اردن را می‌داد .
رژیم صهیونیستی تا پیش از برقراری صلح کامل با رژیم اردن ، طی انتفاضه‌ی فلسطین بارها تصریح کرده بود نقش اردن و طرح این کشور را به عنوان طرحی که جایگزین طرح خودمختاری فلسطینیهاست با نظر موافق نگاه می‌کند . ملک حسین نیز با وجود این مواضع اسرائیل ، با برگزاری کنفرانس بین المللی صلح موافق تر بود تا مذاکره‌ی مستقیم با آن زیرا از تبعات مذاکره‌ی مستقیم با رژیم صهیونیستی بیم داشت به ویژه اینکه اوضاع جاری در منطقه به گونه‌ای پیش می‌رفت که حاکی از احتمال قصاص و انتقام مسلمانان از کسانی مثل انورسادات بود که به طور مستقیم وارد مذاکره با دشمن صهیونیستی شده بود . بدین لحاظ شاه اردن همواره در دوران انتفاضه پیش از برگزاری کنفرانس صلح خاورمیانه ، بر ضرورت ایجاد راه حل کلی و فراگیر و سازش فوری بین اعراب و اسرائیل برای حل مشکل موجود در سرزمین‌های اشغالی فلسطین تاکید می‌کرد . در این رابطه نیز به منظور بررسی راه‌های سازش اعراب با اسرائیل و کنترل انتفاضه‌ی فلسطین - به تعبیر برخی فلسطینیان - هیأت‌های متعددی را به آمریکا و بعضی کشورهای اروپایی گسیل داشت . خود شاه حسین نیز سفرهای چندی به این کشورها داشت ولی با مقاومت اعراب و فلسطینیها که مخالف برقراری صلح با رژیم صهیونیستی بودند رو به رو شد .
اقدام دیگر که رژیم اردن طی دوران انتفاضه انجام داد و منجر به ایجاد مشکل برای قیام مردمی فلسطین گردید ، قطع رابطه‌ی قانونی اردن با کرانه‌ی غربی بود ، بدین صورت که در نیمه‌ی اول سال 1988 این رژیم رابطه‌ی اداری و قانونی این کشور آب کرانه‌ی غربی رود اردن را به طور کامل قطع کرد به گونه‌ای که کارگارن و کارمندان این منطقه به سرنوشت ابهام آمیزی دچار شدند و ارتباط کرانه‌ی غربی با اردن معلق ماند و رژیم اشغالگر قدس توانست بر امور اداری آن مسلط شود .
با شروع کنفرانس صلح در سال 1991 و نیز مذاکرات چند جانبه و مستقیم بعضی رژیم‌های عربی و اسرائیل ، رژیم اردن اولین کشوری بود که به طور پنهان گفت وگوهای خود را با رژیم صهیونیستی ادامه داد و به توافق نهایی صلح با آن دست یافت و در سال 1995 رسما سفارت خود را در اسرائیل بازگشایی کرد . این رژیم پس از توافق‌های ساف - اسرائیل برای تشکیل حکومت خود گردانی در غزه و اریحا در کنار ساف ایستاد و از آن در مقابل انتفاضه‌ی فلسطین و خواسته اصلی مردم سرزمین‌های اشغالی که نابودی کامل رژیم صهونیستی و برقراری یک دولت مستقل فلسطینی در تمامی سرزمین‌های اشغلی فلسطین بود حمایت کرد .
علی‌رغم فعالیت‌های رژیم اردن برای کنترل انتفاضه و حل سریع مسأله فلسطین ، موضع مردم این کشور در تضاد کامل با موضع دولت بود زیرا مسلمانان اردنی از قیام فلسطینیان در سرزمین‌های تحت اشغال رژیم صهونیستی پشتیبانی می‌کردند و نیروهای مبارز اردنی برای تأیید و حمایت عملی از آن یک رشته عملیات نظامی در دو طرف مرز اردن و فلسطین اشغالی چندین تظاهرات و میتینگ مردمی را سازماندهی کردند که باعث درگیری تظاهر کنندگان با نیروهای پلیس اردن شد و در عمان نیروهای امنیتی این کشور به سرعت برای سرکوب کردن تظاهرات مردم که در حمایت از انتفاضه‌ی فلسطین انجام گرفت وارد عمل شدند و رهبران و سازمان دهندگان اصلی آنها به ویژه اسلام گرایان را بازداشت کردند .
مآخذ :
- گزارشهای خبری ، خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران .
- گزارشهای خبری ، خبرگزاری وفا .
- گزارشهای خبری وابسته به گروههای فلسطینی .
- انصار الثورة الاسلامیه : الانتفاضه ، ج 2 ، 1990 .
- حمدان ، ریتا : الانتفاضه الفلسطینیة فی الاراضی المحتله ، الفکر الاستراتیجی العربی ، شماره‌ی 25 ، تموز 1988
