کنفرانس آسیایی - آفریقایی ( 1955 )
مطرح شدن مسأله فلسطین در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال 1947 هیأتهایی بعضی از کشورهای آسیایی و آفریقایی را وادار به ملاقات و مشاوره نمود . به دنبال آن مجموعه ای که در ابتدا به مجموعه کشورهای عربی و آسیایی معروف شد تشکیل گردید و پس از آن دگرگون شده و تبدیل به مجموعه آسیایی و آفریقایی گردید که در آن زمان فقط 12 کشور از کشورهای مستقل عضو در سازمان بین المللی در دوقاره در آن شرکت داشتند .
این همکاری به وجود آورنده گام های اولیه در همکاری رشد یافته تر و گسترده تر به مرور زمان در چارچوب سازمان بین المللی و به ویژه برای بحث در امور استعمار بود .
هنگامی که نبرد بین کشورهای استعمارگر و ملتهای تحت استعمار که به دنبال آزادی و استقلال بودند آغاز گردید ، کشورهای مستقل در دو قاره که آسیب دیدگان اصلی از استعمار بودند و خواستار دیدار و همکاری برای بحث از مشکلات ملتهای دو قاره به ویژه مسایل آزادی و استقلال و مبارزه با استعمار و تبعیض نژادی و هماهنگی در همکاری اقتصادی و فرهنگی و گفت وگو در مورد منافع مشترک دیگر گردیدند .
در ضمن این چارچوب اندیشه دعوت برای تشکیل کنفرانس آسیایی - - آفریقایی ظهور کرد که پنج کشور آن را بنیان نهادند که عبارتند از : هند ، اندونزی ، پاکستان و برمه و سیلان ( سریلانکا ) .
بین 18 تا 24/4/1955 کنفرانس در شهر باندونگ در اندونزی برگزار شد و نام خود را از این شهر گرفت و به کنفرانس باندونگ معروف شد . در این کنفرانس 29 کشور مستقل از دو قاره شرکت کردند که عبارتند از : اندونزی ، پاکستان ، ایران ، حبشه ، افغانستان ، هند ، برمه ، ژاپن ، فیلیپین ، ویتنام شمالی ، ویتنام جنوبی ،
ساحل طلا ( غنا ) ، کمبوجیه ، نپال ، لائوس ، سوریه ، مصر ، عراق ، عربستان سعودی ، اردن ، لیبی ، لبنان ، سودان و یمن .
لازم به ذکر است که اسرائیل تلاشهایی ، برای حضور در کنفرانس به اعتبار اینکه کشوری آسیایی است مبذول داشت ، اما روابط کشورهای عربی و تلاشهایشان ، تلاشهای اسرائیل را خنثی کرد .
ما کشورهای نه گانه عربی کنفرانس را استثناء کردیم چون که بیست کشور دیگر دارای موضع گیری های تقریبا متمایز نسبت به اسرائیل بودند . بخشی از این کشورها اسرائیل را به رسمیت نمی شناختند ، و بخشی نیز اسرائیل را به رسمیت شناختند و نوعی روابط با آن کشور ایجاد کردند و بخش سوم کشورهایی بودند که در آن زمان تازه مستقل شده بودند و موضع آشکاری در نبرد اعراب و اسرائیل اتخاذ نکردند .
بیشتر رؤسای هیأتهای شرکت کننده را نخست وزیران یا وزیران خارجه این کشورها تشکیل می دادند . هیأت عالی عربی فلسطین به عنوان ناظر در هیأتی به ریاست حاج محمدامین الحسینی در این کنفرانس شرکت کردند . جامعه کشورهای عربی در نشست خود در روز 31/3/1955 مطرح کردن مسأله فلسطین در کنفرانس باندونگ را تصویب کرد .
دستور کار کنفرانس متضمن دو بند بود که از خلال آنها مسأله فلسطین را طرح می نمودند این دو بند عبارت بود : حقوق اساسی بشر و حق تعیین سرنوشت ، مسأله ملتهایی که امور خود را به دست گرفته اند . کنفرانس اساسنامه داخلی برای کارهایش قرار داد و در آن تأکید شده بود که تصمیمات بالاجماع گرفته شود و هر طرح یا پیشنهادی بدون کسب اجماع قطعنامه محسوب نمی گردد .
کمیته سیاسی کنفرانس مسأله فلسطین را در خلال بحث در بند حقوق اساسی بشر و حق تعیین سرنوشت مورد بحث قرار داد . رئیس هیأت برمه از بحث درباره مسأله فلسطین سرپیچید و استدلال می کرد که وی شجاعت بحث در مسأله مختص بر اسرائیل را ندارد و این مسأله نباید در کنفرانس طرح شود . یکی از نمایندگان عرب به وی پاسخ داد که کنفرانس مکلف به بحث در تمامی اموری است که اختصاص به مناطق کشورهای شرکت کننده در کنفرانس دارد و در ارتباط با صلح جهانی است . نماینده برمه جواب داد این کنفرانس می بایست امور استعماری را مورد بحث قرار دهد در حالی که بریتانیا و فرانسه سایر کشورهای استعماری جزو شرکت کنندگان در کنفرانس نیستند .
افغانستان طرح قطعنامه ای در مورد مسأله فلسطین را ارائه کرد و پاکستان به شدت از حقوق ملت فلسطین حمایت کرد و طرح قطعنامه ای ارائه کرد اما به نفع طرح افغانستان از طرح خود صرف نظر کرد .
هیأتهای هندی و برمه ای تمایلشان را در مورد اعتدال طرحی که با تأیید اجماعی کنفرانس تبدیل به قطعنامه می شد . نشان دادند . این متن قطعنامه است : " بنا به حالت و وضع تیره موجود در خاورمیانه به علت وضعیت فلسطین ، به خاطر اینکه این وضع خطری برای صلح جهانی است ، کنفرانس آسیایی - - آفریقایی به طور کامل حمایت خود از حقوق ملت عربی فلسطین را اعلام می دارد و خواهان اجرای قطعنامه های سازمان ملل و تحقق حل صلح آمیز مسأله فلسطین است " .
کنفرانس باندونگ اولین کنفرانسی است خارج از چارچوب سازمان ملل متحد که در آن تمامی کشورهای مستقل آن زمان عربی و سایر دولتهای مستقل آسیایی و آفریقایی عضو هستند که به مسأله فلسطین که در آن روزها از امتداد نفوذ استعماری و درنده خوبی آن در برابر مقاومت ملتهایی که سرنوشتشان را به دست گرفته اند رنج می برد ، می پرداخت .
صهیونیسم و اسرائیل و نیروهای استعماری و امپریالیستی حامی اند و با ملت فلسطین برای نابودی او و از بین بردن پایه های وجودی اش به عنوان ملتی که دارای کشور باشد می جنگیدند ، این نیروها دارای نفوذ بر افکار عمومی دنیا بودند و بر سازمان ملل سیطره داشتند .
پس از جنگ جهانی دوم کشورهای عربی یکی پس از دیگری مستقل می شدند و سعی در خلاص شدن از نفوذ بیگانگان داشتند مخصوصا بعد از جنگ 1948 اعراب و اسرائیل ( نک : جنگ 1948 ) .
به خاطر همه این عوامل ، طبیعی بود که قطعنامه باندونگ درباره مسأله فلسطین به عنوان نتیجه این عوامل مطرح گردد ، با همه اینها قطعنامه با اینکه خلاصه و کوتاه بود ، متضمن ارزشیابی وضعیت خطرناک منطقه و تأثیرش در صلح جهانی بود و حقوق ملت فلسطین را تأکید می کرد و با اینکه حقوق را مشخص نمی کند ولی این حقوق را پیروز می داند .
بعد از آن مفاهیم کنفرانس باندونگ دگرگون شد و
به صورت مبدائی برای عدم تعهد درآمد که حرکتش در ابتدای دهه 1960 شروع شد . مسأله فلسطین به وسیله این نهضت و کنفرانسهای مختلف به طورکلی پشتیبانی می شد و مبارزه ملت فلسطین به طورکلی مورد تأیید این جنبش بود .
مآخذ :
- گزارش دبیرکل جامعه کشورهای عربی به مجلس این جامعه درباره کنفرانس آسیایی - آفریقایی ، قاهره 1955 .
- مجله السیاسة الدولیه ، شماره 6 ، اکتبر 1966 ، قاهره .
