باشگاه عربی قدس

جنبش ایجاد باشگاهها و انجمنهای عرب در فلسطین یکی از مظاهر فعالیتهای سیاسی فرهنگی بود که فلسطین ، بین سالهای 1918 و 1920 شاهد آن بود . نیز یکی از پدیده های جنبشاصلی فلسطین و وسیله ای از وسایل آن به شمار می رفت . همچنین بخشی از فعالیتی بود که در سایه حکومت عربی دمشق در سوریه رواج داشت و هدف از آن نمایان ساختن شخصیت ملی عرب بود . این جنبش ، بر آزمندیهای صهیونیسم که پس از اشغال بیت المقدس در 9/12/1917 کاملاً برملا شده بود و نیز بر حمایت سیاست اشغالگرانه بریتانیا از آنها ، وقوف داشت .

باشگاه عربی قدس ، در اواخر ژوئن 1918 برای دفاع از استقلال ملت و کوشش در جهت تثبیت " روح جدیت و کوشایی در کارها میان آحاد ملت فلسطین " و " نشر روح دانشهای عربی " تأسیس شد . از جمله برنامه های آن " حفظ موجودیت سرزمین در قبال هرگونه تبلیغ دروغین " بود . زیرا که ملت نمی تواند استقلال خود را حفظ کند مگر با شمشیری بران و ثروتی جوشان و داشتن اخلاقی که جان مردم را پاک و پیراسته گرداند .

حاج محمدامین الحسینی به عنوان رئیس باشگاه برگزیده شد ، ضمن این که نخبگانی از مردان جنبش ملی از مؤسان آن بودند . اعضای این باشگاه ، از جوانان پرشور و فعال در صحنه ملی بودند ، جوانانی که با سالمندان عضو انجمنهای اسلامی مسیحی همکاری داشتند .

یک شاخه از این باشگاه در یافا تأسیس شد . باشگاه دیگری در نابلس تأسیس گردید و پس از بیرون رفتن ترکان از بقیه سرزمین فلسطین ( سپتامبر 1918 ) ، در اغلب شهرهای فلسطین ، به پیروی از بیت المقدس ، انجمنها و باشگاههایی بنیاد نهاده شد . در اواخر سال 1918 " کمیته انجمنها " از سوی باشگاه عربی و جمعیت انجمن ادبی ( که دومین باشگاه مهم عرب در بیت المقدس است ) و انجمن ارتودوکسی برادری و پاکدامنی در بیت المقدس تشکیل شد .

باشگاه عربی که نسبت به دانش و آموزش ، اهتمام نشان داد ، مدرسه روضة المعارف الوطنیه را بازگشایی کرد . رئیس باشگاه ، به تدریس در آنجا اشتغال داشت و بسیاری از اعضا نیز داوطلب تدریس شدند . اما توجه باشگاه ، تنها به اهداف اجتماعی و علمی نبود ، بلکه به هدفهای ملی و سیاسی نیز اهمیت می داد و به یک مرکز فعالیت ملی مبدل شد . در آنجا گردهمائیهای عمومی تشکیل می شد ، سخنرانان به ایراد سخن می پرداختند و سرودهای ملی خوانده می شد ، تظاهرات برپا می گشت و پرچمهای عربی چهار رنگی که در سوریه به اهتزاز در می آمد ( نک - : پرچم فلسطین ) در آنجا نصب می گردید . دوران حکومت فیصل و بالا گرفتن احساسات ملی در دمشق و نیز تماسهای شخصیتها و جوانان فلسطینی با برادارانشان در دمشق ، به شور و هیجان دست اندرکاران این باشگاه دامن می زد .

جوانان باشگاه عربی بیت المقدس و سایر باشگاهها و انجمنها ، در شهرها و نقاط مختلف فلسطین ، پرچم وحدتعربی را برافراشتند و همگان را به وحدت فراخواندند . آنان چندی پیش از تشکیل نخستین کنفرانس عرب فلسطینی که اعلام داشت فلسطین بخشی از نقشه طبیعی سوریه است ، نمایشنامه " شهیدان عرب یا جنایتهای جمال پاشا " را در 27/1/1919 اجرا کردند . باشگاه عربی همچنین در جشنی که کمیته انجمنها به احترام هیأتهای اعزامی به این کنفرانس برپا داشته بود شرکت جست . این جشن با سرود امیرفیصل ، برای تأکید بر وحدت عربی پایان یافت .

باشگاه عربی ، در تبدیل جشنهای سنتی موسای پیامبر در آوریل 1920 به یک مناسبت ملی در اعتراض به دست اندرکاران انگلیسی و تحریک مردم بر ضد صهیونیسم و مخالفت با انتقال یهودیان به فلسطین شرکت داشت و سخنرانان ، پی درپی در ایوان باشگاه به ایراد سخن پرداختند .

یکی از این سخنرانان حاج محمدامین الحسینی بود که در پایان سخنرانی اش تصویر بزرگی از ملک فیصل را مزین به پرچم انقلاب عرب در دست گرفت و خطاب به شرکت کنندگان گفت : " ای عربها ، این است پادشاه شما ، بر او درود فرستید " . این جشن با شورش و برخوردی خونین با صهیونیستها و انگلیسیها ، خاتمه یافت .

باشگاه عربی بیت المقدس به تشکیل گروه پیشاهنگان ملی نیز دست زد و سخت به آن توجه نمود و به آموزش افراد آن و ورزیده ساختن و آگاه کردن آنان پرداخت ، و از طریق سخنرانیها و درسها و انتشارات و سفرهای علمی ، ذهن آنان را به خطرهای صهیونیسم و فعالیتهای اسکان یهودیان در فلسطین متوجه گرداند .

فعالیت باشگاه عربی ، فقط به اقدامات علنی و آشکار منحصر نبود ، بلکه فعالیتهای زیرزمینی ملی ، در رویارویی با فعالیت انجمنهای صهیونیستی را نیز شامل بود . چنان که با همکاری " جمعیت سری فدائیان " ، جوانان مسلح به سلاحهای سبک را برای دست زدن به عملیات مبارزاتی آماده ساخت .

مآخذ :

1. کیالی ، عبدالوهاب : تاریخ نوین فلسطین ، محمدجواهر کلام ، امیرکبیر ، تهران 1366 .
2. خلة ، کامل محمود ، فلسطین ، و الانتداب البریطانی ، 1922 - 1939 ، بیروت 1974 .
3. غوری ، امیل ، فلسطین عبر ستین عاما ، ج 1 ، بیروت 1972 .
4. روزنامه های الکوکب و فلسطین ، سالهای 1918 ، 1919 ، 1920 .