چرچیل ( کتاب سفید - )

مردم فلسطین به وسیله قرارداد بالفور ، آینده خود را شناختند و با مهاجرت صهیونیستها به فلسطین و خرید اراضى آن توسط ایشان و بیرون کردن کشاورزان عرب از زمینهایشان این آگاهى بیشتر شد . در سالهاى 1919 و 1920 این شناخت به حد انفجار رسید . ونستون چرچیل ، وزیر مستعمره هاى آن زمان انگلیس ( سال 1921 ) در دیدارش از مصر و فلسطین ، از وجود این مشکل و نیز از نظریات هیأت عربى به ریاست موسى کاظم الحسینى که خواستار لغو قرارداد بالفور شده بود آگاه گردید . پس از بازگشت چرچیل به لندن ، این موج تازه ، شدیدتر شد و در آگوست 1921 یک هیأت عربى به لندن رفت و از وزیر انگلیس خواست که قرارداد بالفور لغو شود .

با وجود هم بستگى چرچیل با صهیونیسم ، وى هر آنچه را که در قرارداد بالفور آمده بود اجرا نکرد و توجه و تلاش زیادى در جهت مسائل کشورهاى عربى مبذول نداشت . و هنگامى که نمایندگى فلسطین به وزارت وى واگذار شد ، او از جزئیات مسأله بى خبر بود و لازم بود که به طریقى بر این مسائل آگاه شود . با وجود اینکه او اشراف کامل به موضوع نداشت و مسأله را بسیار ساده مى پنداشت ، اما با افزایش فشار بر سیاست انگلستان در جانبدارى از صهیونیسم ، چرچیل بر آن شد تا با صدور یک بیانیه رسمى در مورد سیاست انگلستان در فلسطین به نگرانى حاکم بر فلسطین و به انتقاداتى که مطبوعات انگلیس را پوشانده و به مجلس اعیان نیز رسیده بود خاتمه دهد . به این ترتیب وى کتاب سفید 1922 شامل معروفترین و بزرگترین اسناد موجود در این مورد را منتشر کرد . چرچیل در این کتاب اعلام کرد هدف اعلامیه بالفور که حکومت انگلستان قصد دارد بدان پاى بند باشد ، از بین بردن اهالى عرب فلسطین و یا فرهنگ عربى نیست و همچنین ، یهودیان حقا درفلسطین وجود دارند و نه از سربزرگوارى دیگران .

آنها خواهند توانست که از طریق مهاجرت تعداد خود را افزایش دهند ، مشروط به اینکه این امر با ( گنجایش اقتصادى ) کشور در تعارض نباشد . کتاب سفید اعلام کرد که حکومت اعلیحضرت پادشاه انگلستان عزم دارد که به تدریج کشور را به طرف خودمختارى کامل هدایت کند . پس از رسیدن به این مرحله ، بلافاصله پارلمانى در کشور تأسیس خواهد شد که اکثریت اعضایش از نمایندگان انتخابى تشکیل مى شود . هچنین کمیته اى منشعب از اعضاى انتخابى در مجلس مأموریت مى یابد که در مورد مسائل مربوط به سازماندهى مهاجرت با دولت فلسطین به توافق برسد .

بدیهى است که در صورت بروز اختلاف میان کمیته و دولت فلسطین ، سخن آخر با اعلیحضرت پادشاه انگلستان خواهد بود .

پارلمان انگلستان در تاریخ 6/6/1922 این کتاب را تصویب کرد ، در این کتاب همچنین سیاست انگلستان در فلسطین و قرارداد بالفور تفسیر و توضیح داده شده است و بیان گردیده که هدف ، تبدیل تمام سرزمین فلسطین به سرزمینى براى یهودیان نیست بلکه منظور اقامت آنان در بخشى از این سرزمین مى باشد .

این کتاب ، سخن وایزمن را که گفته بود " فلسطین باید یهودى باشد ، همچنان که آمریکا ، آمریکایى و انگلستان ، انگلیسى است " و همچنین ادعاى اعراب در مورد تعهدات انگلستان به شریف حسین را رد کرد و تأیید نمود که در فلسطین به استناد آورده شده در نامه مکماهون به حسین در تاریخ 24/10/1915 که اشاره به سمت غربى دمشق دارد ، از تعهدات معاف مى باشد . ( نک - : حسین - مکماهون ، نامه نگاریهاى - )

چرچیل در کتاب سفید وعده داد که پس از تشکیل مجلس قانون گذارى که شامل 9 تن عرب مسلمان و 3 تن عرب مسیحى و 3 یهودى مى باشد ، از 11 تن عضو رسمى که قوه مجریه آنها تعیین مى کند ، حکومت خودمختار تشکیل خواهد شد . کتاب تأیید بر این دارد که انگلستان به قرارداد بالفور پایبند است و وجود یهودیان در فلسطین ، حق مسلم آنان بوده و هیچ منتى بر سر آنان نباید باشد .

صهیونیستها کتاب سفید را با توجه به تأییدى که به قرارداد بالفور و حق یهودیان در مهاجرت به فلسطین و برپایى وطن ملى براى خودشان داشت ، بلافاصله پذیرفتند . اما اعراب از آنجا که بر لغو قرارداد بالفور و از بین بردن سیاست استوار بر آن و متوقف شدن مهاجرت یهودیان اصرار داشتند ، این کتاب را به کلى رد کردند و پیشنهاد تشکیل مجلس قانون گذارى را ، وسیله فریبى به منظور اعتراف گرفتن از اعراب براى قبول حکومت سلطه و قرارداد بالفور و پذیرش کلیه قطعنامه ها و سیاستهایى دانست که حکومت قیمومیت انگلستان به وسیله این مجلس که تعداد نمایندگان رسمى و یهودى آن بیش از نمایندگان عرب آن است اتخاذ مى کند . و تذکر این نکته که مسأله مهاجرت با اقتصاد مملکت ارتباط پیدا کند و ساکنان کنونى آن دست از اعمال خویش بردارند ، بدان معنى است که یک اکثریت یهودى در آینده در کشور جاى گیرد و بنابراین کشور تحت سلطه یهودیان درآید ، به علاوه با درنظر گرفتن این نکته که اکثریت اهالى فلسطین از اعراب تشکیل مى شد ، وعده کتاب سفید در مورد انتخابى بودن اکثریتنمایندگان مجلس نیز نظر اعراب را تأمین نمى کرد ، زیرا آنها درخواست داشتند اکثریت عددى مجلس از نمایندگان انتخابى عرب باشد . با اینکه کتاب سفید در تأمین موافقت اعراب با مهاجرت یهودى ، و نیز در پیش بردن سیاست میهن ملى یهود شکست خورد ، ولى صدور آن براى غلبه بر مخالفتى که در پارلمان انگلیس علیه موافقت با قیمومیت توأم با اجراى اعلامیه بالفور به وجود آمده بود ، امرى ضرورى بود .

گرچه لرد اسلنگتون در نیمه دوم ژوئن 1922 مسأله فلسطین را در مجلس اعیان پیش کشید و توانست مجلس را قانع سازد که مصوبه اى بگذراند و مخالفت خود را با قیمومیت فلسطین اعلام کند ، مع الوصف تلاشى که در این اوان براى طرح مسأله قیمومیت در مجلس عوام صرف شد ، نتیجه اى به بار نیاورد . اندکى بعد جامعه ملل ، سند قیمومیت را از تصویب گذراند و در پى آن حکومت انگلستان به وضوح اعلام کرد که مقررات سند قیمومیت باتوجه به بیانیه سیاسى سال 1922 این کشور ( کتاب سفید چرچیل ) ، در فلسطین به اجرا درخواهد آمد .

وقتى که کاملاً معلوم شد حکومت انگلستان قصد ندارد اعلامیه بالفور را لغو کند ، کمیته اجرایى کنگره چهارم فلسطین در فاصله 23 تا 27 ژوئن تشکیل جلسه داد تا اقدامات لازم را در صورت قطعى شدن سند قیمومیت ، آن چنان که انتظارش را داشت ، به عمل آوردند . به موجب تصمیمات کمیته در این جلسه ، قرار شد به نشانه اعتراض به سیاست انگلستان تظاهرات مسالمت آمیزى صورت گیرد و در روزهاى 13و 14 ژوئیه در سراسر مناطق فلسطین ، اعتصاب عمومى اعلام گردد .

همچنین از تمام جمعیتها و هیأتهاى انتخابى در فلسطین خواسته شد که عریضه هایى بنویسند و به جامعه ملل بفرستند . علاوه بر این مقرر شد که در صورت قطعى شدن قیمومیت ، هیأت فلسطینى به کشور فراخوانده شود تا در " فلسطین و کشورهاى مشرق " فعالیت کند .

تصمیم دیگر این بود که هیأتهایى به مکه و واتیکان فرستاده شوند تا نظر جهان مسیحى و اسلامى را به مسأله جلب کنند . گذشته از این ، کمیته یک رشته تصمیمات " محرمانه " گرفت و قرار گذاشت که براى تبلیغات علیه صهیونیسم به جمع آورى کمکهاى مالى بپردازد و رفتار دولت را از نزدیک کنترل کند .

مآخذ :

1. کیالى ، عبدالوهاب : تاریخ نوین فلسطین ، محمد جواهرکلام ، انتشارات امیرکبیر ، 1366 .
2. خولى ، حسن صبرى : سیاسة الاستعمار و الصهیونیة تجاه فلسطین ، قاهر ، 1970 .
3. Command Papey No, 1700, 1922.
4. Jeffriesj : Palestine the Reality, London, 1939.
5. Royal Intitue of International Affairs : Great Britan and Palestine, Information Papeys No, 20
6. Sykes, C : cross Roads to Israel, London 1965.