قیسرانی ، پروکوبیوس

از بزرگترین مورخین دروه بیزانس است . در شهر قیساریه فلسطین به دنیا آمد و در همانجا در رشته حقوق به تحصیل پرداخت و به بخش بزرگی از فرهنگ یونانی رایج در آن روزگار آگاهی یافت . سپس به قسطنطنیه رفت و توانست افکار را به سوی خود جلب کند و در سال 527 میلادی مشاور خصوصی و قانونی فرمانروای بیزانس مشهور به بلیساریوس که در حملات جنگی پی درپی بین

سالهای 533 و 540 میلادی او را همراهی نمود ، گردید و بعد از آن به قسطنطنیه بازگشت .

در سال 542 شاهد شیوع بیماری طاعون که پایتخت را مورد حمله قرار داده بود شد که حوادث مربوط به آن را به تفصیل منعکس نموده است . سپس امپراطور گستنیا او را به عنوان عضو مجلس سنا انتخاب نمود . همچنین ریاست شهرداری پایتخت را در حدود سال 562 میلادی برعهده گرفت .

پروکوبیوس به تدوین وقایع جنگهایی که در کنار امپراطور بیساریوس در آنها شرکت داشت پرداخت و امتیازات اخلاقی این حکمران ، عملکرد درخشان و قهرمانی های او را همراه با نادیده گرفتن بخل شدیدی که از او در او وجود داشت را توصیف نمود .

پروکوبیوس امور مربوط به کلیسا را مورد توجه قرار داد و گاهی در کتابش به صورت مسیحی مؤمن و گاهی به صورت یکی از معتقدان به الهه یونان قدیم ظاهر می شود .

تألیفات بروکوبیوس سه کتاب می باشد .

1 ) جنگها :

در سال 550 میلادی منتشر شد ( نوشته شد ) و در آن وقایع جنگهای روم و ایران و استیلا بر سرزمین و فرود آمدن در آفریقا و نبرد با توطیون در صقیله و ایتالیا منعکس شده است .

2 ) بناها :

پروکبیوس این کتاب را به دستور امپراطور جستنیان در وصف بناهایی که در زمان او ساخته شده است تألیف کرد . این کتاب در سال 560 میلادی نوشته شده است .

3 ) وقایع نادر و کمیاب در تاریخ یا تاریخ سری :

شامل رسوایی هایی است که در کتاب جنگها ذکر ننموده است . پروکبیوس این کتاب را آشکار نساخت بلکه بعد از مرگش به دست آمد زیرا او از خشم جستنیان در هراس بوده است .

بعضی از محققین در اینکه پروکیوس همان شخصی است که آن رسوایی ها و انتقادات تند را در مورد جستنیان و همسرش تیوداورا ، نوشته است اظهار تردید کرده اند . زیرا مشاهده نموده اند که سبک و روش ( وقایع نادر تاریخ ) غیر از سبک کتاب جنگهاست . اما بیشتر دانشمندان بر انتساب این کتاب به پروکویوس تأکید دادند . معتقدند که کمبود

وقت به او اجازه تکمیل و تنقیح کتاب را نداده است .

همگان در برجسته بودن پروکبیوس به خاطر مهارت و ترتیب منطقی و محکم آثارش و در انتخاب داستانهای عبرت آموز برای بیداری خوانندگان و اینکه آثار او به زبان یونانی واضح و روشن و خالی از پیچیدگی و غموض نوشته شده به حدی که در فصاحت کمتر از زبان یونانی قدیم نیست اتفاق نظر دارند .

بررسی های جدید ثابت می کند که پروکویوس همان گونه که در اطلاعات جغرافیائیش دقیق بوده در بیان وقایعی که شخصا شاهد بوده راستگو و مورد اعتماد است . به همین دلیل تألیفات او از جمله مراجعی شناخته می شود که در بررسی دوره جستنیان نمی توان از آنها بی نیاز بود .

مآخذ :

1. دورانت ، ویل : تاریخ تمدن ، انتشارات آموزش و فرهنگ انقلاب اسلامی ، تهران ، 1381 .
2. حتی ، فیلیپ : تاریخ سوریه و لبنان و فلسطین .
3. Encyclopedia Britannica Mieropaedra VIII.