دفاتر عربی برای فلسطین

هنگامی که جامعه کشورهای عربی در 22/3/1945 تأسیس شد ، به خاطر عدم وجود دولت فلسطین ، شورای آن موسی علمی را به نمایندگی فلسطین برگزید . وقتی که مسأله فلسطین تنها مسأله عربی که همچنان مورد تهدید خطرات آن زمان بود با شورای جامعه کشروهای عربی تضمینی مبنی بر موافقت طرح ارائه شده از سوی علمی در مورد پیرامون بازگشایی سه دفتر که برای مسأله فلسطین خدمت کنند در پایتخت های بیت المقدس ، لندن و واشنگتن را اتخاد کرد و به طور طبیعی شورای جامعه مسئولیت برپایی و سازماندهی این دفاتر را به عهده موسی علمی واگذار کرد .

علمی بی درنگ در مورد آنچه که به او واگذار شده بود فعالیت کرد ، و منتظر رسیدن کمکهای دولتهای عربی برای تأسیس دفاتر عربی نماند بلکه فورا به جمع آوری کمکها برای تأمین سهم خود فلسطین در بودجه این دفاتر اقدام کرد . پس از تأمین بودجه دفاتر از سوی شورای اداره بانک عربی در آن سال ، مبلغ پول لازم برای آغاز فعالیت آن دفاتر فراهم گردید . دوستان علمی جمع آوری ی کمکها را سازماندهی کردند .

علمی دفاتر بیت المقدس ، لندن و واشنگتن را در زمان کوتاهی تأسیس کرد و اعضای آنها را برگزید . سپس کمکهای کشورهای عربی روانه شد و بیشترین آنها کمکهای عراق بود که پشتوانه مهم مالی برای طرح دفاتر به شمار می رفت . دفاتر عربی تعداد زیادی از افراد تحصیل کرده مشهور و مورد اعتماد که دارای روحیه ملی بودند را دربر می گرفت . بیشتر آنان فلسطینی بودند ، اما قسمتی از بار سنگین فعالیت را تعدادی از افراد کشورهای عربی دیگر و اعرابی که به تابعیت کشورهای خارجی درآمده بودند ، به عهده گرفتند . گروه اخیر وسیله ای برای به دست آوردن این دفاتر و سرپرستی آنها بودند .

دفاتر عربی خو درا در نشریاتش بدین گونه تعریف کرد : دفترهای عربی یک سازمان غیررسمی با کمک مالی برخی کشورهای عربی و برخی افراد در فلسطین به منظور یاری مردم بریتانیا و آمریکا برای شناساندن جهان عرب به ویژه مسأله - فلسطین - به طور صحیح ، و ایجاد زمینه خوب فکری درباره - آنها ، جهت بهبودی روابط عربی بریتانیایی و روابط عربی آمریکایی است . با وجود اینکه نقطه نظرهایی که " دفاتر " به تشریح آنها می پردازد و به طور کلی با نقطه نظرهای جامعه کشورهای عربی و کمیته عالی عربی فلسطینی هماهنگ است ، اما دفاتر هیچ گونه ارتباط رسمی با این دو هیأت ندارد و نمی توان هر نظری را که این سازمان ابراز می دارد مربوط به دیگران دانست .

تهیه یادداشتها و تحقیقات برای ارائه آنها به کمیسیون تحقیق انگلیس آمریکایی ، اولین اقدام بارز دفتر عربی بیت المقدس بود . پرونده دفتر عربی شامل مطالعاتی درزمینه های اقتصادی ، سیاسی و اجتماعی حال و آینده مسأله فلسطین می شد . این اولین فعالیت از نوع خود در چارچوب مبارزه عربی فلسطینی در زمینه تبلیغاتی بود . صهیونیستها قبلاً مطالعاتی پیرامون قضیه فلسطین به زبان انگلیسی را به انحصار خود در می آوردند ، و از این طریق جنبه های علمی و موضوعی و عصری و مترقی را به سرقت می بردند و در این راستا دروغهای بسیاری را در رویدادها ، گمراهی در تفسیرها وجعل حقایق در نتیجه گیریها را رواج می دادند . دفتر بیت المقدس جمع آوری اطلاعات را پیگیری و آنها را در دفاتر عربی در خارج پخش می کرد .

اما دفاتر لندن و واشنگتن اولین فعالیت سازمان یافته و پیگیر تبلیغاتی خود را نیز در کشوری که در آن زمان بر سرنوشت مسأله فلسطین چیرگی داشتند ، به نمایش گذاردند . فعالیت تبلیغاتی فلسطینی در گذشته بیش از دیدار چند روزه هیأت فلسطینی از لندن فراتر نمی رفت ، که بیشتر افراد آن به زبان و مؤسسات و رسانه های گروهی آن کشور ناآشنا و به شیوه گفت وگو با آنان نا وارد بودند . اما با بازگشایی دفاتر لندن و واشنگتن که در دست افراد کاردان در امر نویسندگی و سخنرانی به زبان انگلیسی بود ، اعضای آن دو دفتر ، ایراد سخنرانی و شرکت در مذاکرات مربوط به مسأله کشورشان را آغاز کردند ، و با روزنامه نگاران و سیاستمداران تماسهای ضروری را برقرار ساختند ، و منابع مستندی برای کسانی که جویای حقیقت مسأله و نقطه نظر عربی درباره آن گردیدند .

ملایم کردن سیاست بریتانیا در برابر مسأله فلسطین هنگامی که ارنست بیون وزیر خارجه بود ، یکی از بارزترین کمکهای دفاتر عربی بود ، ولی به طور محدود و موقت موفقیت آمیز بود ، نیروهای سیاسی عربی فلسطینی و غیرفلسطینی موضعی که بتوانند امکانات دفاتر را ظاهر سازند ، نداشتند .

پیشنهاد راه حل برای مسأله فلسطین که در کتاب " آینده فلسطین " آمده است و برای ارائه به کمیته ویژه سازمان ملل مربوط به فلسطین ( 1947 ) تهیه شد بود ، آخرین اقدام بارز و دفاتر عربی بود . اما به خاطر شرایط حاکم آن روزگار پیش از این اجازه پخش آن را به اعضای آن کمیته نداد .

دفاتر عربی با از میان رفتن غبار شکست سال 1948 ( نک : جنگ 1948 ) بسته شدند ، و تمامی دارائیهای دفتر بیت المقدس - از جمله کتابخانه - از ساختمان دفتر که در منطقه اشغالی صهیونیستها بود منتقل گردید . دفاتر خارج از کشور در پایان سال 1948 پس از کمتر از چهارسال فعالیت نیز بسته شدند .

جامعه کشورهای عربی پس ازگذشت سالیان درازی از بسته شدن این دفاتر فقدان آنها را احساس کرد ، زیرا آنها نه تنها دفاتری برای مسأله فلسطین بلکه به عنوان دفاتری برای همه مسائل عربی بود ، سپس با پیروی از نمودار بارزی که دفاتر عربی در زمینه تبلیغات از خود ارائه کردند ، برای خود دفاتری در پایتخت های جهان تأسیس کرد .

مأخذ :

1. الموسوعة الفلسطنیة ، المکاتب العربیة لفلسطین ، ج 4 ، چهارم 1987 .