نمایندگان ( شورای - )

در سال 1876 م سلطان عبدالحمید دوم حکومت را به دست گرفت و قانون اساسی را انتشار داد و مجلس نمایندگان را به تشکیل جلسه دعوت نمود . در همان سال قانون اساسی بر پایه اتحاد ( برابری ) همه نژادها و طوایف مذهبی زیر نظر حکومت متحد اقدام به تدوین قانونی اساسی کرد .

در ماده 65 آن تصریح شد که عثمانیان می توانند در ازای هر 50 هزار مرد یک نماینده به مجلس بفرستند . اعضای مجلس 275 نفر بودند و برای ایالت های عربی نیز بر اساس تعداد جمعیت کرسی اختصاص یافت . اما حکومت عثمانی با نیرنگ فقط 50 کرسی را به این ایالتها اختصاص داد و باقی را از میان ترکها انتخاب کرد .

در ماده 65 قانون اساسی اجرای انتخابات هر چهار سال یک بار تصریح شد و نیز اجازه انتخاب مجدد ( دوباره ) نماینده داده شد .

در اولین انتخابات مجلس نمایندگان بعد سال 1876 م . از استانداری قدس یوسف ضیاء الخالدی ( به مجلس راه یافت ) و به وی لقب نماینده قدس شریف را می دادند . خالدی از اعضای مخالف و مؤثر در مجلس به شمار می رفت تا آنجا که سلطان بروی غضبناک شد و او را تبعید کرد .

تا انقلاب 1908 انتخاباتی انجام نشد و انتخابات دوم بعد از انقلاب 1908 م به وقوع پیوست . در این

انتخابات پنج فلسطینی به مجلس راه یافتند که عبارت از : روحی الخالدی ، سعید الحسینی ، حافظالسعید از فرمانداری قدس و احمدالخماش از نابلس و اسعد الشقیری از عکا .

شایان ذکر است که نمایندگان فلسطین و در رأس آنها روحی الخالدی از آگاهی و ( رشد ) سیاسی بالایی برخوردار بودند . آنها به بررسی بسیاری از اصلاحات انجام شده توسط عثمانی ها پرداختند و نیز مسأله مهاجرت یهودیان و خطر صهیونیست بر فلسطین و دولت عثمانی را مطرح کردند .

در سال 1911 م مسأله فلسطین در مجلس نمایندگان مورد بررسی قرار گرفت و اسماعیل حقی - - که یک فرد غیر عرب بود جاوید بک وزیر دارایی را به خاطر وام گرفتن از بانکهای فرانسه ( مورد انتقاد - - قرار داد . چون آن بانکها به یهودیان و با جمعیت ( گروه ) صهیونیستی وابسته بودند و نیز دولت عثمانی را به اجرای سیاست صهیونیستی در مورد دادن اجازه خرید اراضی فلسطین به یهودیان برای تأسیس کشور یهود متهم کرد .

برخلاف سیاست دولت قبلی بود که گذرنامه قرمز ( پاسپورت قرمز ) که برای جلوگیری از مهاجرت یهودیان قرار داد . روحی الخالدی وارد بحث شد و بیان داشت که مشکل صهیونیستها برای دولت عثمانی اهمیت بیشتری دارد . اما " جاوید بک " و صدر اعظم به دفاع از دولت پرداختند و اتهامات وارده را رد کردند .

جلسه مجلس نمایندگان در مورد جنبش صهیونیستی و اهداف آن همچنان ادامه یافت و این مسأله بعد از اعلامیه دولت مبنی بر عدم مساعدت در مهاجرت یهودیان شدت بیشتری یافت .

در جلسه دوم مجلس نمایندگان در سال 1911 روحی الخالدی به بررسی ریشه جنبش صهیونیستی و مسیر فعالیت آن در داخل فلسطین پرداخت و نماینده قدس حافظ السعید از مهاجرت متمر یهودیان از سه سه دهه پیش و افزایش آنها که به 000/100 نفر رسید ابراز نگرانی کرد . همچنین افزود یهودیان تابعیت عثمانی را می پذیرند اما آنها گذرنامه هایشان را به عنوان سندی ( مدرکی ) در هنگام

بروز اختلاف با سران عثمانی نگه می دارند . وی آنگاه خواستار عدم موافقت بامهاجرت آنها به فلسطین شد .

شکری عسلی نماینده دمشق نیز درباره تفکر صهیونیستی و نیز فعالیت صهیونیستها در فلسطین و خرید زمینهای وسیع در صفد و حیفا ویافا و قدس را با کمک و سرمایه گذاری بانکهای یهودی به بحث و گفت وگو پرداخت . وی همچنین خواستار سختگیری بیشتر دولت در مورد مهاجرت شد .

بعد از اعلام جنگ ایتالیا و عثمانی در سال 1911 م جنبش صهیونیستی از این حادثه به نفع خود بهره برداری کرد و از دولت عثمانی حمایت نمود . ولی شکیب ارسلان به این حمایت قانع نشده واز صهیونیستها خواست که این مسأله را در عمل ثابت کنند و نه در حرف .

در این مدت اختلاف حزب آزادی و ائتلاف با حزب اتحاد بالا گرفت و به قدرت رسیدن ائتلافیون بدون کمک همسویی با جنبش صهیونیستی امکانپذیر نبود .

به همین دلیل انتخابات جدید سال 1912 م یهودیان با اتحادیون همکاری کردند و اتحادیون از هیچ نیرنگ و ترفندی در انتخابات فرو گذار نکرده و سعی نمودند که نمایندگان سوریه مثل محمدالعظم و عبدالرحمن الیوسف و سلیم الکزبری در دمشق و خالدالبرازی در حماة را با خود همراه کنند .

همچنان که کامل اسعد در ایالت بیروت و سعدالدین خلیل المقداد در حوران و الشیخ اسعدالشقیری را با خود همراه کردند نتیجه انتخابات 1912 حاکی از پیروزی نامزدهای حزب اتحاد و ترقی خواه گردید و از قدس روحی الخالدی و عثمان نشاشیبی و احمدعارف الحسینی و از عکا اسعد الشقیری و از نابلس احمد خماش به مجلس راه یافتند .

در واقع پیروزی اتحادیون و استفاده از رعب و وحشت ( ایجاد رعب و وحشت ) در فعالیت نمایندگان فلسطین در مجلس به خصوص مطرح کردن مهاجرت یهودیان به سرزمینهای مقدس تأثیر نگذاشت اما تحولات داخلی ترکیه و کودتای افسران ارشد سبب استعفای دولت

اتحادیون شد و در تابستان 1912 ائتلافیون به رهبری احمدمختار پاشاغازی حکومت را به دست گرفتند .

تغییر دولت در موضع گیری مردم و نمایندگان فلسطین در رابطه با فعالیت صهیونیتها هیچ تأثیری به جای نگذاشت بلکه بعد از اینکه استاندار جدید مهدی بک مسأله مخالفت دولت جدید با صهیونیست را رد کرد شدت گرفت . واقعیت این است که حکومت جدید بهتراز حکومت سابق نبود فعالیت صهیونیستی در فلسطین ادامه یافت با مبارزه انتخاباتی باقی نمایندگان به خاطر تحولات سیاسی داخلی و خارجی اجرای آن تا 1914 به تعویق افتاد . صهیونیستها فعالیت خود را شروع کردند و سعی کردند تا نماینده خود دانیال ابرافایا از فلسطین را به مجلس بفرستند .

اما تلاشهای آنها به خاطر رشد و آگاهی سیاسی مردم و کاندیدهایشان و مخالفت آنها با جنبش و احساس خطر از جانب صهیونیستها با شکست و در نتیجه انجام انتخابات به نفع صهیونیستها نبود . در این انتخابات راغب النشاشیبی و سعید الحسینی و فیضی العلمی از قدس و توفیق حماد و امین عبدالهادی از نابلس و عبدالفتاح اسعدی از عکا به مجلس راه یافتند .

در حقیقت این نمایندگان به فعالیتهای مخالفت آمیز خود با مهاجرت یهودیان ادامه دادند و روزنامه های صهیونیستی که کینه و دشمنی عمیقی نمایندگان فلسطین نسبت به صهیونیستها می دیدند گویای این مسأله بودند . تمام نامزدها به رأی دهندگانشان قول اقدام جدی در مورد دفع خطر صهیونیست را دادند .

نمایندگان فلسطین تا اواخر جنگ جهانی اول به کار خود ادامه دادند و با پایان جنگ ، وظیفه نمایندگان فلسطینی و اعراب هم به اتمام رسید .

مأخذ :

1. الموسوعة الفلسطینیة : المبعوثان ، جلد چهارم ، 1984