اجزم ( روستای - )

روستای است عربی که در فاصلۀ ٢8 کیلومتری جنوب حیفا قرار دارد . این روستا در قسمت غربی کوه کرمل و در ارتفاع 100متری از دریا بنا شده است . در شرق آن ، کوه مقوره در غرب آن کوه مغیر واقع است ، و در شمال شرقی آن جلگه کوچکی است که وادی‌الحمام نامیده می‌شود . درۀ رود مسطبل در نزدیکی این روستا تمام می‌شود و درۀ رود مغاره که به جنوب عتلیت در دریای مدیترانه می‌ریزد ، از شمال روستا می‌گذرد . در اطراف روستا چشمه‌ها و چاه‌های آب فراوان وجود داردکه می‌توان چشمه‌ها و چاه‌های مقوره را در شرق و چشمه‌های عجله ، صفصافه حاج عبید ، چشمۀ شقاق و چشمۀ صوانیه در جنوب شرقی آن را نام برد . در قسمت غربی آن چاه‌های فربه‌المناره قرار دارد که چاه غربی نزدیک شهرک است . چاه‌های روستا همه چاه‌های کفری ( رومی ) هستند .

گسترش عمومی روستا از شمال به جنوب است . در سال 1931 در آن 442 خانه بودکه بیشتر آنها از سنگ و سیمان و تعدادی نیز از سنگ وگل بنا شده بود ، در سال 1945 مساحت روستا 91 جریب بود و به این ترتیب مقام دوم را در شهرستان حیفا داشت . مساحت زمین‌های وابسته به آ ن در همان سال 905/46 جریب بود و از این لحاظ نیز مقام دوم را در شهرستان حیفا داشت . صهیونیست‌ها هیچ یک از زمین‌های آن را مالک نبودند .

در سال 1922 در اجزام 1019 نفر عرب زندگی می‌کردند و در سال 1931 ، شمار آنها به 2260 نفر افزایش یافت . ساکنان روستا‌های مغاره ، مزار* ، شیخ بریک ، وشاحیه و قمبازه نیز در این رقم به حساب آمده‌اند . در سال 1945 ساکنان روستا حدود 2970 نفر بودند و از نظر جمعیت در حیفا در ردیف چهارم قرار داشتند . از کسانی که به اجزام منسوب می‌شوند شیخ مسعود ماضی است که در اوایل قرن نوزدهم در مناطق ساحلی حیفا تا عتلیت ریاست می‌کرد ، و عیسی مافی گه در سال 1832 مامور مالیات یافا بود . همچنین قاضی ادیب و شاعر اسماعیل نبهانی ( 1930 - 1849 ) را می‌توان نام برد . روستا دو مسجد داشت و یک مدرسه ابتدای برای سران که در زمان عثمانی تاسیس شده بود ، و در زمان جنگ جهانی اول تعطیل گشت اما پس از آن دوباره افتتاح شد . ساکنین این روستا برای تا مین آب آشامیدنی و نیازهای خانگی خود ، علاوه بر چاه‌های که آب باران در آنها جمع می‌شد ، از اب چاه غربی و چشمۀ مراح استفاده می‌کردند . اقتصاد روستا برکشاورزی و دامداری استوار بود و مهم‌ترین محصولات آن حبوبات بود . اجزم مشهورترین روستای شهرستان حیفا درکشت زیتون است . در سال 3/1942 حدو‌د 1340 جریب زمین زیرکشت زیتون داشت که بیشتر آن در قسمت‌های جنوبی و جنوب غربی و شمال و شمال غربی روستا متمرکز می‌شد . در روستا سه کارگاه دستی و یک کارگاه ماشینی روغن زیتون گیری وجود داشت .

در تاریخ 21/7/1948 صهیونیست‌ها اجزم و چند روستای مجاور را بمباران هوایی کردند و در 22/7/1948 آن را به اشغال خود در آ وردند و مردم آن را اواره و سپس روستا را ویران کردند . در سال 1949 آنها موشا و مستعمرۀ یهودی‌نشین " کرم مهرال " را بر جای روستا بناکردند که در سال 1970 شمار ساکنان آن بیش از 200 نفر بود .

مآخذ :

1. صایغ ، ‌انیس : بلدانیه فلسطین محتله ( 1948 - 1967 ) ، بیروت 1968
2. دباغ ، مصطفی مراد : بلادنا فلسطین ، ج 7 ، ق 2 ، بیروت 1974
3. نقشه فلسطین : مقیاس تصویر‌های صطوره و مجدو .
4. نقسه فلسطین : مقیاس تصویر اجزام