نار ( دره - )

گذرگاه بالای این دره به نام های بسیاری مثل " الراهب " و " سلوان " و " ستنامریم " و " جهنم " و " قدرون " شناخته می شده است . این گذرگاه از ارتفاعاتی که شهر بیت المقدس ، در نزدیکی روستای شیخ جراح بر فراز آن قرار دارد شروع می شود و سپس از میان کوه طور ( الزیتون ) و شهر می گذرد تا به آبهای ناحیه سلوان می پیوندد . پس از آن به سمت جنوب ، جنوب شرقی متوجه می شود و نام دره نار را به خود می گیرد .

اطراف کوه حرزان را احاطه می کند تا به مسافت هشت کیلومتری به سوی شرق جریان یابد ، سپس داخل دره ای عمیق با کناره های ایستاده مسافت پنج کیلومتر به سوی جنوب می پیماید تا به چاه علنده می رسد . از اینجا آبراه رو به پهن شدن و وسعت می رود و محور جهتش به سمت شرق می رود و پیش از چهار کیلومتری مصبش به بحرالمیت از ( درهای ) سنگی که طولش نزدیک به سه کیلومتر است می گذرد و سپس به زمینی گسترده و نرم در جلوی دریا به شکل دلتا با ساحل خمیده به طول 7/1 کیلومتر می رسد .

ابتدای آبراه نار در ارتفاع متوسط 800 متری از سطح دریا قرار دارد و در فرورفتگی 398 متری پایین تر از سطح دریا ، یعنی با تفاوتی به میزان 198/1 متر ، پایان می پذیرد . از آنجا که طول آبراه حدود 34 کیلومتر است میزان شیب 1 : 30 است و این شیبی تند است که باید مقطعی عرضی ، عمیق و تنگ با آن همراه باشد و ساختمان سنگی امکان آن را از طریق فعالیت فرسایشی بالایی - قله ای سیلهایی که از زمین گذرگاه عبور می کند فراهم می سازد . آب و هوا و نوع سنگها نیز به ایجاد مقطع شدید یاد شده کمک می کند . زیرا این آبراه از نواحی سنگهای آهکی - دولومیتی و گچی ، سیلیسی می گذرد که به

دوره های سینومانی - پالئوسین و سینومانی - توروسی برمی گردد .

باران حوزه رود اندک و بین 75 میلی متر در حوالی گذرگاه پایین و 600 میلی متر در اطراف گذرگاه بالای آن متغیر است و در سمت مشرق و بحرالمیت متفاوت می باشد و نمونه ای از بارانهای زمستانی است . در بهار و پاییز نیز بارانهایی می بارد .

از آنجایی که بارانها پراکنده و در مدتهای کوتاه به مقدار فراوان می بارد ، جریان آب به صورت سیل هایی که در دره فرود می آید نیز پراکنده و منقطع است که گاه به بحرالمیت هم نمی رسد و اگر به آن برسد سیلابها و آبرفت را برای تغذیه دلتایی که به دوران چهارم زمین شناسی برمی گردد به آن انتقال می دهد . ( گذر آبی )

دره نار در بسیاری از ویژگی ها و مشخصاتش به آبراه - گذرگاه همسایه اش یعنی دره مشاش شباهت دارد . این همانندی در ویژگی های انسانی و اقتصادی تکرار می شود زیرا ساکنان آن در غرب یعنی در ]اطراف[ گذرگاههای بالای آبراه زیاد هستند و مجتمع های مسکونی در آن به قدری فراوان است که به شهر بیت المقدس و حومه و اطراف آن شباهت می یابد ، در حالی که ناحیه گذرگاه میانی و پایینی دره نار بجز برخی از ویرانه ها و روستاهای کوچک تقریبا خالی از سکنه است .

تعداد ساکنان در سمت شرق در طول شیب های شرقی کوههای قدس ( بیابان قدس ) متفاوت است . فعالیت ( جمعیتی ) در اینجا محدود به فعالیت اعراب ابن عبید و همسایگان آنها از اعراب تعامره و سواحره و در جست وجوی آب و علف برای دامهایشان می باشد . بسیاری ویرانه و آثار پراکنده در ناحیه حوزه دره نار دلالت بر آبادانی گذشته این منطقه دارد که آب فراوان در امتداد و گستره گذرگاه و به خصوص در کانال میانی آن به این ]آبادانی [کمک کرده است .

مآخذ :

1. نقشه فلسطین : مقیاس 000,1001 ، تابلو القدس
2. نقشه زمین شناسی فلسطین : مقیاس 000,2501 .