موریسون ( کمیسیون - )

کمیته اجرایی عربی طی بیانیه ای در مورخه مارس 1933 از تمامی اعراب درخواست نمود که برعلیه استعمار انگلیس به مبارزه برخیزند . بر همین اساس در کنفرانسی که در 26/3/1933 در یافا منعقد گردید عدم همکاری با حکومت قیمومیت مطرح و تحریم کالاهای بریتانیایی و صهیونیستی نیز تصویب گردید .

به موجب تصمیم کمیته اجرایی در تاریخ 23/10/1933 مسلمانان عرب پس از برگزاری نماز جمعه در شهر قدس راهپیمایی کرده که در اثر درگیری های که بین تظاهرکنندگان و نیروهای بریتانیایی اتفاق افتاد 35 نفر از تظاهرکنندگان مجروح گردیدند .

مجددا در مورخه 27/10/1933 طی راهپیمایی اعتراض آمیز که در شهر یافا برگزار گردید نیروهای پلیس بریتانیایی به تظاهرکنندگان حمله ور شده و 30 تن از آنان را به شهادت رساندند . به همین خاطر و به عنوان همدردی در مورخه 28/10/1933 اعتصاب عمومی سراسر فلسطین را فراگرفت و تظاهرات گسترده ای برگزار گردید که به مدت 7 روز به طول انجامید . بریتانیا برحسب عادت همیشگی به منظور آرام کردن اوضاع کمیته ای را مأمور تحقیق نمود .

وزیر مستعمرات بریتانیا ، کمیسیون " موریسون " ( Morrison Commission ) را در نوامبر 1933 به ریاست ویلیام موریسون تشکیل داد تا علل و عوامل مستقیم تظاهرات و راهپیمایی های فلسطینیان در اکتبر همان سال را بررسی کند . همان طور که ذکر شد این راهپیمایی ها در اعتراض به سیاست بریتانیا در حمایت از طرح صهیونیستی انجام شده و در خلال آن درگیری های خشونت باری با حکومت انگلیسی ایجاد شده بود .

وظیفه این کمیسیون صرفا تحقیق در عوامل مستقیم حوادث اخیر بوده است . به عبارت دیگر این کمیسیون حق تحقیق و بررسی عوامل اساسی حوادث و رخدادها را نداشت که از جمله آن بیانیه ( وعده ) بالفور ، چک قیمومیت ، طرفدارای علنی بریتانیا از صهیونیستها و غیره می باشد . بر همین اساس فلسطینیان همکاری با کمیسیون فوق که گزارش آن مملو از حمایت از دیدگاههای صهیونیستها بوده است را مردود دانستند .

آنها پی برده بودند که عملکرد کمیسیون در واقع تلاشی از جانب بریتانیا برای مهار کردن بحران و فرو نشاندن خشم عمومی اعراب است . علاوه بر این ، مأموریت کمیسیون آن بود که عوامل مستقیم حوادث را بیابد و این مانع از توجه به اسباب واقعی منازعات ، یعنی سیاستهای استعماری بریتانیا و حمایت نامحدود آن از جنبش صهیونیسم بود . پیش بینی ها عملی شد و گزارش کمیسیون در فوریه 1934 منتشر گردید .

در این گزارش ، نوک تیز حمله به سوی فلسطینیان بود ؛ زیرا مسئولیت همه اعمال خشونت بار فقط برعهده آنان گذارده شده بود و هیچ اشاره ای به سرکوب وحشیانه تظاهرکنندگان توسط حکومت سرپرستی انگلیسی و شهادت سی نفر از آنان نشد .

گزارش یاد شده درباره ائتلاف بریتانیا و صهیونیسم نیز هیچ سخنی نگفت . اما به تفاوت حوادث 1933 با انتفاضه سال های 1920 و 1929 توجه و تأکید کرد که مبارزه مستقیم فلسطینیان با بریتانیا حرکت معنی داری است که نشان می دهد آنان رابطه حیاتی میان امپراتوری [انگلستان] و جنبش صهیونیسم را دریافته اند .

در این گزارش آمده است که تفاوت بین حوادث اخیر و آشوبهای 1920 و 1929 بسیار زیاد است زیرا که این بار اعراب بریتانیا را مستقیما مورد حمله قرار داده و آن را به جانبداری از صهیونیستها متهم می نمایند . به این ترتیب این گزارش نیز تمامی مسئولیت حوادث اخیر را متوجه اعراب نمود .

مآخذ :

1. کیالی ، عبدالوهاب : تاریخ نوین فلسطین ، محمد جواهرکلام ، انتشارات امیرکبیر ، 1366 .
2. المسیری ، عبدالوهاب : دایره المعارف یهود ، یهودیت و صهیونیسم ، ترجمه مؤسسه مطالعات و پژوهشهای تاریخ خاورمیانه ، دبیرخانه کنفرانس بین المللی حمایت از انتفاضه فلسطین ، جلد ششم ، چاپ اول ، پاییز 1382 .
3. الخولی ، حسن صبری ، سیاسة الاستعمار والصهیونیة تجاه فلسطین ، مصر 1973 .
4. تومل ، امیل : جذور القضیة الفلسطینیة ، القدس 1976 .