رفائیان

رفائیان از اقوام کنعانی بودند که بر طبق روایت تورات در منطقه باشان ( شرق اردن ) قبل از جنگ اسرئیلی وطن داشتند . از آنها در تورات همراه با فنقیها و قدمونیان و حثیان و فرزیان و کنعانیان و عمویان و جرجاشیان و یبوسیان یاد شده است . از آنچه از ایشان روایت شده بر می آید که آنها از زمان هجرت ابراهیم خلیل ، که براساس آنچه مورخان روایت می کنند در قرن هیجده قبل از میلاد در این سرزمینها ساکن بودند . در تورات آمده است که یک پادشاه عیلامی به نام " کدرلعومر " به این سرزمین یورش برد و رفائیان را در عشتاروت قرنیم در شرق اردن درهم کوبید . تأیید وجود شخص کدرلعومر دشوار است زیرا که این نام بین اسمهای پادشاهان عیلامی در منابع عیلامی یا بابلی برده نشده است . بعضی از مورخان معتقدند که کدرلعومر چه بسا پادشاه عیلامی معروف به " ریم - سن " بوده که در لارسا والیسن در جنوب سرزمین بابل حکمردانی می کرده است و قبل از پیروی پادشاه بابلی شهر حمورابی بر او ، برای گسترش تسلط خود بر مناطق وسیع دیگری ، در قرن هیجده قبل از میلاد طمع می ورزید . اگر این نظر که دلیل قاطعی برای استناد به آن نیست ، درست باشد پس باید با نظری کهرفائیان را در شرق اردن در بین قرن 18 قبل از میلاد در زمان هجرت ابراهیم خلیل قرار می دهد ، یا چند قرن قبل از جنگ با قوم موسی هم عقیده بود .

از رفائیان در بابهایی از تورات یاد شده است ، امری که به جایگاه خاصشان بین اقوام دیگر اشاره دارد . همچنین منابع اوغاری و فنیقی به آنها اشاره کرده اند رفائیان در تورات به درشتی اندام توصیف شده اند تا آنجا که از جباران عمالقه به شمار آمده اند از پادشاهان ایشان " عوج " مشهور بود که ملقب به ملک باشان بود و او بسیار ترسناک و درشت قامت بود . رفائیان در روزگار او از سرسخت ترین دشمنان قوم موسی بودند تا آنجا که برای جلوگیری آنها از رفت وآمد به مناطقی که در آنجا وطن گزیده بودند ، به آنها اعلام جنگ کردند . اما اسرائیلها توانستند بر آنها پیروز شوند و آنها را از سرزمینشان بیرون کنند .

در بحث از رفائیان شایسته است که به نشانه های عجیبی که حاکی از آن است که آنها از منزلت معنوی ویژه ای میان دیگر اقوام همسایه برخوردار بودند ، اشاره شود . از این موارد به طور مثال کاربرد لفظ " رفائی " است که در بعضی موارد دلالت بر معنی سایه یا روح دارد ( أشعی ء 26 : 14 ) . همچنین در یکی از اسناد فنیقی آمده است که یکی از پادشاهان شهر صیدا هرکس را که بعد از مرگش به قبر او آسیب وارد کند ، چنین نفرین کرد : که او را میان رفائیان جایی مباد . و از این نفرین می توان دریافت که به باور مردم رفائیان از منزلت ویژه ای در جهان پس از مرگ برخوردار بودند .

و کلمه رفورم " rpum " در منابع اوغاری به افرادی که دارای سرشتی الهی بوده اند ، اشاره داشته همچنین به آنها با عبارت " ایلنیم " یا " انسانهای الهی " اشاره می شده است . اما سرشت دلبستگی رفائیان به بعضی اعتقادات دینی هنوز روشن نیست و مورخان برای توضیح آن احتیاج به دلایل و بررسیهای بیشتری دارند .

مآخذ :

1. سوسه ، احمد : العرب و الیهود فی التاریخ ، بغداد 1972 .
2. Ginsberg, H.L. : Legend of Keret 1941.
3. Speier E.A. : Gensis, New York 1964.