ایدن ( طرح - )

در اوت 1955 درگیریهای سختی بین مصر و اسرائیل در مرزهای النقب صورت گرفت که منجر به اشغال منطقه عوجة توسط اسرائیل گردید . این درگیری ، بعد از معامله خرید اسحله از چکسلواکی توسط مصر انجام گرفت . انگلستان و ایالات متحد آمریکا به این نتیجه رسیدند که تا زمان حل و فصل کشمکش اعراب و اسرائیل ، تلاشهای آنها برای تصاحب منطقه عربی ضد آنچه که به اصطلاح خطر شوروی نامیده می شود بی فایده خواهد ماند . انگلستان پس از دیدار ایدن نخست وزیر وقت این کشور با ژنرال برنز رئیس ناظران بین المللی اظهار داشت که سازمان ملل متحد و دولتهای ابرقدرت در وضعیتی نیستند که بتوانند اسرائیل را به عقب نشینی از سرزمینهای اشغالی و احترام گذاشتن به قطعنامه ای سازمان ملل متحد مجبور نمایند .

در چنین شرایطی ، برای رسیدن به راه حل قطعی اختلافات ، مشورتهایی بین ایدن و دالاس وزیر امور خارجه آمریکا انجام شد . و در 26/8/1955 دالاس پیشنهادات خود راجع به این موضوع را اعلام کرد ( نک - : دالاس ، طرح ) به دنبال وی ، ایدن طی سخنرانی خود در اثنای ضیافت متقابل شهردار لندن روز 9/10/1955 طرحی برای حل مسأله فلسطین ارائه کرد . او در این سخنرانی به حفظ موضع اسرائیل در عوجه ، سرازیر شدن سلاحهای شوروی به منطقه و ضرورت انجام تلاش جدید برای حل کشمکش اعراب و اسرائیل اشاره کرد .

وی ، به پیشنهادات دالاس که مورد استقبال قرار نگرفته بود اشاره نمود ، آن را تکرار کرد و پیشنهاد پیروی و توجه به آن را

مطرح ساخت . ایدن طرح خود را در نکات زیر توضیح داد :

1. موضع اسرائیل براساس واقعیت نظامی که در قطعنامه پیمانهای صلح سال 1949 مشخص گردیده استوار است در حالی که مواضع کشورهای عربی ، به قطعنامه های سازمان ملل و مطابق قطعنامه تقسیم سال 1947 استناد دارند .
2. دولت انگلستان معتقد است که اختلاف بین دو موضع گیری آنقدر گسترده و سخت نیست که نتوان با گفت وگوهای جدی راه حلی برای آن پیدا کرد . لازم است که دو طرف اسرائیل و اعراب برای جلوگیری از شکاف بین یکدیگر از مواضع خود چشم پوشی کنند .
3. همان طور که بی توجهی و عدم اهتمام به قطعنامه های ملی سازمان ملل امکان پذیر نیست ، اجرای آنها نیز بدون تجدید نظر ممکن نمی باشد . نادیده گرفتن قطعنامه های سازمان ملل سزاوار نیست ولی آیا می توان پذیرفت که قطعنامه های سازمان ملل در مورد فلسطین ، بی چون و چرا قابل اجراست ؟
4. لازم است برای حل فاجعه پناهندگان فلسطینی از طریق ارائه کمک مالی برای حل مشکل آنها حدی را تعیین کنیم .
5. حکومت انگلستان جهت رسیدن به راه حل معتدل و ارائه خدمات برای تحقق حل و فصل مسالمت آمیز از طریق مذاکرات اعلام آمادگی می کند .

دیوید بن گوریون نخست وزیر اسرائیل با این توجیه که جنگ کشورهای عربی در سرزمین اسرائیل در سال 1948 تمام قطعنامه های سازمان ملل درباره فلسطین را لغو و باطل نموده و قانون ، اخلاق و منطق ، پیشنهادات انگلستان را توجیه نمی کند ، طرح ایدن را رد کرد .

اما از سوی اعراب ، عبدالناصر رئیس جمهور مصر ، روز 28/11/1955 اظهار داشت ایدن پیشنهادات مشخصی که نیاز به حمایت مصر داشته باشد ارائه نداد بلکه باردیگر به قطعنامه های سازمان ملل رجوع نموده که از نظر مصر ، حقوق مردم فلسطین را در همان حد زمان قیمومیت انگلستان و غصب وطن فلسطینیها به رسمیت می شناسد . حکومت اردن از زبان سخنگوی رسمی خود اعلام کرد تا زمانی که تمامی کشورهای عربی با آن توافق نکنند ، تصمیمی در مورد پیشنهادات ایدن نخواهد گرفت . این سخنگو اظهار داشت اولین بار است که پیشنهادات غربی با دیدگاههای اعراب مبنی بر اجرای طرح سازمان ملل در تقسیم ، نزدیک می شود . با توجه به اهداف توسعه طلبانه اسرائیل ، طرح ایدن مورد تأیید صهیونیستها قرار نگرفت و پرونده آن بسته شد .

مأخذ :

1. عبدالهادی ، مهدی : المسألة الفلسطینیة و مشاریع الحلول السیاسیة 1934 - 1974 ، بیروت 1975 .