تفاهم ( کنفرانس - )
انشعابهای حزبی متعدد در کمیته اجرایی ( حزب ملی و حزب کشاورزان ) ، هفتمین اجلاس کنفرانس عربی فلسطین را به بن بست کشانید . جمال حسینی دبیر کمیته اجرایی بیانیه ای در تاریخ 15/10/1924 صادر کرد و زمینه را برای کوششهای حل اختلاف هموار نمود . بیانیه با آیه شریفه " قل تعالوا الی کلمه سوأ بیننا و بینکم الا نعبد الا الله " آغاز و طی آن از تمامی مبلغان راستین احزاب و همچنین کسانی که در تعدد احزاب یا حزب گرایی به گمراهی رفته بودند ، خواسته بود تا به " وحدت مقدس " باز گردند . زیرا ملت فلسطین دورانی را می گذراند که سرنوشت " مرگ یا زندگی " در آن رقم می خورد و به صفوف استوار و به هم فشرده همه مردان خود نیازمند بود . در بیانیه آمده بود ، کنفرانس باید به گونه ای برگزار شود که " تمامی مردم را در یک حزب گردآورد " که همان حزب کمیته اجرایی است ، زیرا دشمنان جنبش ملی از تعدد احزاب استفاده کرده و آن را سلاحی برای وارد کردن ضربه بر پیکر جنبش از آن سلاحی ساخته اند .
جمال حسینی به کمیته اجرایی پیشنهاد کرد ، اعضای حزب ملی و حزب کشاورزان را دعوت کند و با آنها درباره محل و زمان برگزاری هفتمین کنفرانس به توافق برسد ، سپس احزاب منحل شوند و کمیته اجرایی فعلی تا پس از برگزاری کنفرانس و انتخاب کمیته اجرایی جدید انجام وظایف خود را ادامه دهد . حزب ملی به این پیشنهاد پاسخ مثبت داد ، و بر این اساس ، کمیته اجرایی جلسه مشترکی را تعیین نمود .
این جلسه بدون تعیین شرایط قبلی در فاصله روزهای 30 نوامبر تا 4 دسامبر 1924 در هتل " ماژستیک " بیت المقدس برگزار شد . شرکت کنندگان در جلسه علاوه بر یک " قطعنامه تفاهم " تشکیل " هیأت مرکزی " با هشت عضو را تصویب کردند . از این هشت عضو چهار تن از طرف کمیته اجرایی و چهار تن دیگر از طرف حزب میهنی و ائتلاف حزب کشاورزان با جمعیت تعاون روستاها و جمعیت جوانان مسلمان انتخاب می شدند . این هیأت موظف بود هفتمین کنفرانس فلسطین را فرا بخواند و مسائلی از قبیل چگونگی انتخاب نمایندگان ، شرایط نمایندگی ، روش اداره کنفرانس و تعداد نمایندگان را مشخص کند .
کمیته اجرایی از اظهارنظر درباره " قطعنامه تفاهم " خودداری ورزید و موضوع را به جلسه بعدی کنفرانس که به تاریخ 18 - 19/12/1924 در نابلس منعقد می شد موکول کرد . سی و یک نماینده از ده شهر فلسطین در این جلسه شرکت کردند و نام آن را کنفرانس تفاهم نهادند .
کنفرانس قطعنامه ای صادر کرد و در آن گفته شده بود ، شرکت کنندگان در جلسه به اتفاق آرا به نتیجه رسیدند که بسیاری از مواد " قطعنامه تفاهم " صادره در بیت المقدس به تاریخ 4/12/1924 مبهم و غیرقابل اجراست . به ویژه مقررات مربوط به نحوه اجرای انتخابات و تشکیل کمیته مرکزی و کمیته های فرعی که مشکلات فراوانی به بار خواهد آورد . نظر نمایندگان بدون آنکه " قطعنامه تفاهم " را رد کرده یا تغییری در آن داده باشند - زیرا موجب بروز اختلافات شدید می شد - بر این بود که کمیته اجرایی ششمین کنفرانس عربی فلسطین با اختیاراتی که دارد ، از احزاب و هیأتهای مخالف درخواست کند پنج تن از طرف خود برای عضویت در کمیته اجرایی معرفی کنند . پس از آن همه احزاب فورا منحل شوند و کمیته اجرایی با همکاری اعضای جدید فعالیتهای خود را تا زمان برگزاری هفتمین کنفرانس عربی فلسطین ادامه دهد ، و برنامه ها و ترتیبهای لازم برای برگزاری این کنفرانس را فراهم آورد . در قطعنامه آمده بود " چنانچه مخالفان با این پیشنهاد نیز موافقت نکنند ، هیأتهای نمایندگان کشور آنان را مسئول تفرقه و هرج و مرج دانسته و از کمیته اجرایی می خواهند فعالیت خود را همچنان ادامه دهد . "
این قطعنامه نوعی رأی مثبت به کمیته اجرایی بود - و چنانچه مخالفان به آن پاسخ مثبت می دادند - می توانست انشعابهای حزبی را متوقف و وحدت ملی را نیرومند کند . اما مخالفان ، به رهبری حزب ملی ، کنفرانس تفاهم را رد کرده در روزنامه ها به تشدید حملات پرداختند . حزب ملی نامه ای سرگشاده در روزنامه ها خطاب به موسی کاظم حسینی رئیس کمیته اجرایی منتشر کرد و در آن پرسشهایی را مطرح نمود . رئیس کمیته اجرایی ، در پاسخ به این نامه ، سعی نمود بیشتر بر تمایل کمیته اجرایی به حل اختلاف و ایجاد توافق تأکید کند .
هربرت صموئیل نماینده عالی حکومت بریتانیا ، از این اوضاع استفاده نمود و اعلام کرد در میان فلسطینی تفرقه و اختلاف حاکم است . او مدعی شد که احزاب هر چند با صهیونیسم مخالفند اما برعکس کمیته اجرایی که با سیاست موجود در فلسطین مخالفت می کند ، آماده اند با مقامات قیمومیت همکاری کنند .
در نتیجه این تحولات ، پشتیبانی مردم از کمیته اجرایی افزایش یافت و افراد بسیاری با انتشار نامه و عریضه ، بیزاری خود از حزب ملی را اعلام کردند . روزنامه ها نیز علیه راغب نشاشیبی شهر دار بیت المقدس و مغز متفکر گروه مخالف ، حملات تبلیغاتی تندی را منتشر کردند .
