آدم بن عبدالرحمن بن محمد
ابوالحسن ، فرزند ابی‌ایاس عسقلانی ( - 220ق/835م ) . در خراسان به‌دنیا آمد و از موالی بنی‌تمیم در آن دیار به‌شمار می‌رفت . ظاهراً درس قرآن و حدیث را در موطن خود آغاز کرد . در آن زمان ، خراسان ایالت برجسته‌ی خلافت عباسی به‌شمار می‌رفت و خراسانیان پایه‌ی قدرت آن حکومت را تشکیل می‌دادند . از آن‌رو ، روابط سیاسی ، نظامی و فکری میان خراسان و عراق مستحکم شد و بغداد ( پس از تأسیس آن ) مقصد خراسانی‌ها گشت . ابن‌ابی ایاس نیز به بغداد رفت و در آنجا رشد کرد و به طلب علم پرداخت . سپس به خدمت بسیاری از بزرگان علمای حدیث در حجاز و مصر و ایران و شام شتافت . در بصره مصاحبت شعبۀ بن حجاج و ابن ابی‌ذئب را دریافت و در بغداد مجلس درس دایر ساخت . در اینجا بخاری و دیگران به شاگردری او درآمدند و از او حدیث آموختند .
به‌نظر می‌رسد هرج‌ومرج اوضاع در بغداد در روزهای فتنه میان امین و مأمون ، ابن‌ابی ایاس را به ترک بغداد واداشت . از آنجا که نمی‌خواست به خراسان مقر حکومت مأمون ، بازگردد ، به شام روی آورد و در عسقلان ساکن گشت . در آن دوران ، عسقلان از نظر مبادلات تجاری و علمی میان مصر و شام و حجاز اهمیت روزافزونی داشت . ابن‌ابی‌ایاس سال‌های زیادی در آنجا ماند و به " عسقلانی " نیز به زهد و امانت و خلوص در دین شهرت یافت . برخی او را از ابدال و اولیاء الله می‌دانند . گویند قرآن را در حال نزع ختم کرد .
او دو سال پس از مرگ مأمون درگذشت .
مآخذ :
- حنبلی ، ابن عماد : شذرات الذهب فی اخبار من ذهب ، قاهره ، 1931 .
- بغدادی ، خطیب : تاریخ بغداد .
- بغدادی ، اسماعیل پاشا ، هدیةالعارفین - اسماء المؤلفین و آثارالمصنفین ، استانبول ، 1951 .
- صفدی ، الوافی بالوفیات ، استانبول 1931 .
