وحدت سه جانبه ( طرح - )

به دنبال کودتای جدائی طلبی که صبح 28/9/1961 در سوریه اتفاق افتاد اتحاد مصر و سوریه از هم گسست ولی مردم سوریه مبارزه خویش را به منظور اعاده اتحاد مزبور ادامه داده و حکومت جدایی طلب را طی انقلاب هشتم مارس 1963 سرنگون کردند . رهبران انقلابی خواستار استقرار حکومتی ائتلافی شدند که نمایندگی تمامی نیروهای اتحادی را به عهده داشته و گفت وگوهای مربوط به وحدت مجدد با مصر را دنبال

نماید .

یک ماه قبل از این جریان و به عبارتی در هشتم فوریه 1963 حکومت عبدالکریم قاسم در عراق سرنگون و قدرت به دست حزب عربی کمونیستی بعث افتاده بود . به این ترتیب به طور همزمان چرخشی در موضع عراق و سوریه جهت اتحاد با مصر پدید آمده بود .

گفت وگوهای سه جانبه جهت استقرار وحدتی عربی بین سه دولت ، در قاهره آغاز گردید . هیأتهای گفت وگوکننده به نام ملتهای سه کشور موجودیت " پیمان وحدت سه جانبه " را اعلام کردند . این پیمان از اراده مردم برای برپای اتحادی بین دولتهای مذکور بر پایه های زیر بود :

• واحد و یگانه بودن شخصیت بین المللی و سیاست خارجی دولتهای عضو اتحادیه به منظور ایجاد نیرویی واحد در مقابل استعمار داخلی و خارجی .
• تلاش همسویی برای یاری ملتها جهت دستیابی به آزادی و پشتیبانی صلح جهانی با تحقق اتحادی نظامی که بتواند وطن عربی را از خطر صهیونیسم و استعمار برهاند و به هدف خود در زمینه برقراری امنیت و ثبات و بسیج نیروها جهت برپایی حق و عدل جامه عمل بپوشاند .
• یگانه ساختن و یکی کردن اسباب و لوازم برنامه ریزی به منظور جهت دادن امکانات دولتهای عضو اتحادیه به سمت رشد و شکوفایی اقتصادی و اجتماعی و بهره برداری بهتر از تمامی نیروهای برای بنای جامعه ای رضایتبخش و مبتنی بر عدل و سوسیالیسم .

اصول اساسی که به منظور تشکیل دولت متحد مدنظر مورد موافقت قرار گرفت عبارت بودند از :

1. دولتی متحد با نام جمهوری متحده عربی که بر پایه اتحاد بین مصر و سوریه و عراق برپاگشته و نام اعضا در دولت متحد عبارت خواهد بود از : کشور مصر ، کشور عراق و کشور سوریه .
2. هر جمهوری مستقل عربی که به اصول آزادی و سوسیالیسم و وحدت حق ایمان دارد این حق را داشته باشد که بعد از موافقت مقامات قانونی اتحادیه با اراده آزاد خلقی به دولتهای مذکور بپیوندد .
3. رهبری کامل بین المللی از آن دولت متحد باشد .
4. افراد مقیم تحت حکومت و دولت متحد ملیت واحدی که ملیت عربی است داشته باشند .
5. پرچم دولت و حکومت جدید همان پرچم جمهوری متحده عربی با سه ستاره به جای دو ستاره باشد و هرگاه که کشور جدیدی به اتحادیه پیوست ستاره ای به آن افزوده می گردد .
6. قاهره پایتخت دولت متحد باشد .
7. مقامات دولت متحد باید امور زیر را عهده دار گردند : سیاست خارجی با تمامی جوانب آن ، دفاع و امنیت ملی ، امور مالی و خزانه ، تبلیغات و فرهنگ ، آموزش ، عدالت و هماهنگی قوانین ، ارتباطات اتحادیه .
8. کشورهای داخل اتحادیه مسئول تمامی اموری هستند که در حدود اختیارات دولت متحد نیست . ممکن است بنا به دلایل خاصی اختیارات دولت متحد به کشورهای عضو واگذار گردد .
9. نمادهای دولت متحد و ارتباط بین آنها به طریق زیر خواهد بود :
10. مجلس نمایندگان اتحادیه : این مجلس بالاترین هیأت قدرت دولت در جمهوری متحده عربی خواهد بود . این هیأت همچنین نقش قوه مقننه را ایفا خواهد کرد و از دو گروه تشکیل خواهد شد . مجلس نمایندگان ( که تعداد اعضاء آن متناسب با تعداد جمعیت هر کشور خواهد بود ) و مجلس اتحاد که اعضاء آن به طور مساوی ازکشورهای عضو انتخاب می گردند .

انتخاب اعضاء هر دو مجلس از طریق برگزاری انتخابات آزاد و به طور مستقیم با قرعه کشی سری و به مدت چهار سال صورت می گیرد . مجلس نمایندگان " الامه " وظیفه انتخاب رئیس جمهور و معاونین او ، همچنین بررسی درخواستهای الحاق به اتحادیه از سوی کشورهای دیگر را به عهده دارد . رئیس جمهور رئیس دولت نیز بوده و مدت ریاست جمهوری نیز چهار سال خواهد بود .

1. مجلس وزراء اتحادیه : این مجلس در مقابل مجلس نمایندگان مسئول است .
2. محکمه ای عالی که محکمه عالی اتحادیه نامیده می شود و مجلس نمایندگان اعضای آن را از میان قضات و حقوقدانان با پیشنهاد رئیس جمهور انتخاب می کند .
3. همچنین موافقت شد که نظام حکومتی در کشورهای عضو به نحو زیر باشد :
4. رئیس کشور که مجلس قانونگذاری او را به مدت چهار سال انتخاب می نماید و رئیس جمهور با آ ن موافقت می کند .
5. مجلس قانونگذاری کشور که اعضاء آن از طریق انتخابات مستقیم و آزاد و به طور سری انتخاب می گردند . این مجلس مصدر وضع قوانین مخصوص به کشور خود خواهد بود .
6. وزارت کشور که در مقابل مجلس قانونگذاری مسئول است .
7. امور مربوط به قضاوت محلی در هر کشور .

لیکن مدتی از اعلام وحدت سه گانه نگذشته بود که اختلافات شدیدی بین رهبران سیاسی در مصر از سویی و عراق و سوریه از سوی دیگر درگرفت . این اختلافات منجر به فروپاشی پیمان اتحاد شد قبل از آنکه اتحاد بتواند پا به عرصه وجود بنهد .

به این ترتیب یکی از پیمانهایی بود که قبل از آنکه آثار مثبت آن در سرزمینهای عربی به طور عام و در مسأله فلسطین به طور خاص ظاهر گردد با اینکه مسأله فلسطین یکی از انگیزه های اصلی جهت انعقاد چنین پیمانهایی بود .

مآخذ :

1. محمد طه بدوی و محمد طلعت الغنیمی : الدراسات السیاسیه و القومیه ، اسکندریه 1965 .
2. شکری ، محمدعزیز : المدخل الی القانون الدولی لعام وقت السلم ، دمشق 1973 .