لقلق ( برج - )

این برج در زاویه شمال شرقی دیوار قدس ، مقابل موزه فلسطین ( راکفلر ) واقع شده است . بنای فعلی برج به سال 945 ه . /1358 - 1359 م باز می گردد و کتیبه ای سنگی که بر دیوار قدس پایین برج نقش بسته ، گویای این تاریخ است و اشاره می کند که ساختن این قسمت از دیوار در سال مزبور به پایان رسیده است .

معروف است که عثمانی ها در زمان سلطان سلیمان قانونی به بازسازی دیوار قدس و قسمت بالای آن اقدام نمودند . این معماری تقریبا پنج سال بین سالهای 943 و 947 ه . /1536 و 1540 م به طول انجامید . اما تأسیس این برج به پیشتر از دوره عثمانی بازمی گردد . به ویژه که می دانیم دیوار قدس دارای برجهای بسیاری بوده که اکنون به استثنای تعداد اندکی از آنها وجود ندارد . مشهور است که ایوبیان پس از فتح قدس در سال 583 ه . /1187 م . به بازسازی دیوار قدس و استحکام آن و شمع زدن آن و نیز حفر خندق در اطراف آن مبادرت ورزیدند و به تقویت برجهای موجود و احداث برجهای دیگر پرداختند .

اما طبع معماری برج طبع معماری دوره عثمانی است . این برج بنایی است دوطبقه دارای مدخلی است غربی و کوچک و ساده که در سمت چپ به گذرگاهی می رسد . گذرگاه مستطیل شکل است و با طاقی شبیه به طاق ضربی نیم استوانه ای پوشیده شده است .

سپس گذرگاه به سمت راست می پیچید که طبقه اول برج یعنی اتاقی مربع مانند در آنجااست که دیوارهای آن ضخیم و مستحکم است و دیوارهای شمالی و شرقی و جنوبی آن قسمتهایی از دیوار قدس را تشکیل می دهد زیرا برج به دیوار متصل و چسبیده است . در این دیوارهای سه گانه روزنه هایی همانند آنچه در دیوار وجود دارد ، به منظور تیراندازی دیده می شود و آن روزنه هایی است طولی که به سوار امکان دفاع از شهر را می دهد و او را در مقابل تیر و دشمنان محافظت می کند .

اما دیوار غربی غرفه متعلق به سالن کوچکی شبیه به ایوان است که به مدخل اضافه شده است . این قسمت از برج با طاق ضربی متقاطع پوشیده شده است . اما طبقه دوم عبارت است از صحن روباز که به وسیله پلکانی سنگی در مقابل مدخل غربی برج که ذکر آن رفت ، می توان بدان رسید .

انتهای ارتفاع دیوار از جهات شمالی و شرقی و جنوبی و دیوار ناحیه غربی محیط بر صحن است که ارتفاع آن تقریبا به اندازه قامت یک انسان از سطح صحن بالاتر است و آن عبارت است از استحکاماتی که به سپاهیان امکان توقف و مراقبت از تحرکات دشمن اطراف شهر را می دهد . صحن روباز به گذرگاه بالای داخل دیوار قدس متصل است . گذرگاه گرد دیوار دور می زند و آن از طریق مدخل ساده ای است که در جهت غربی - - شمالی آن قرار دارد . وضعیت کلی این بنا خوب است .

مآخذ :

1. ناصری طاهری ، عبدا... : بیت المقدس شهر پیامبران ، انتشارات سروش ، تهران 1367
2. نجم ، رائف یوسف : کنوز القدس ، مؤسسة آل البیت ، چاپ اول ، 1983 .