کیلانیه ( مقبره - )

این بنا که امروزه به " دارالدنف " معروف است ، در سمت شمالی راه باب السلسله و از طرف غرب در مقابل کتابخانه خالدیه واقع است . این مقبره را در سال 753 ه . ق . /1352 م .

حاج جمال الدین پهلوان بن امیر قوادشاه بن شمس الدین محمد گیلانی معروف به " ابن صاحب گیلانی " احداث کرد .

ساختمانی است دو طبقه که شامل مقبره و مدرسه است و دارای مدخلی مملوکی و زیباست که در دوسوی آن دو ستون سنگی قرار دارد . مدخل دارای دولنگه در

چوبی با روکش برنز می باشد که در بالای آن آستانه ای سنگی و یکپارچه وجود دارد . بالای آستانه سه ردیف سنگ است که سه ردیف مقرنس در بالای آن دیده می شود . طاق مدخل در بالای مقرنسها قرار دارد و از پنج ضلع تشکیل می شود که از یک مرکز واحد واقع در بالاترین بخش میانی طاق منشعب می شود .

مدخل به هشتی مستطیل شکلی که با طاق ضربی متقاطع پوشیده شده : منتهی می شود و از آنجا به صحن روباز و سالنی با مقطع مربع که ضریح در وسط آن واقع شده است می رسد . گنبدی متکی بر چهار طاق جناغی شکل در بالای آن قرار گرفته است که ارکان آن از طریق ، لچکی های هشت ضلعی ، مقطع مربع را به دایره تبدیل نموده است .

و اما بخش دوم تربت گیلانیه که از صحن روباز می توان به آن راه یافت ، از تعدادی اتاق پوشیده با طاق ضربی بادبزنی تشکیل می شود که در وسط آن نیز گنبدی حفته قرار دارد .

مدرسه گیلانیه در قدس از نظر فکری و فرهنگی از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است و تا قرن دوازدهم ه . ق یکی از مدارس مهم بیت المقدس بود . اما از اواخر همین قرن ( دوازدهم ) به حال خود رها شده است . در سال 1938 م . دچار حریق شد و هم اکنون این محل خانه " وقف انصاری " است که توسط ایشان وقف شده و جماعتی از " آل انصاری " در آن اقامة دارند و چند خانوار در آن زندگی می کنند . وضع معماری کلی آن بد می باشد .

مآخذ :

1. اسعدی ، مرتضی : بیت المقدس ، بنیاد دایره المعارف اسلامی ، تهران 1367 .
2. ناصری طاهری ، عبدا... : بیت المقدس شهر پیامبران ، انتشارات سروش ، تهران 1367 .
3. نجم ، رائف یوسف : کنوزالقدس ، مؤسة آل البیت ، چاپ اول ، 1983 .