اتحادیه ی عرب
پادشاهان اردن و عراق که از نوادگان شریف حسین بودند به منظور ایجاد وحدت بین خود ، در تاریخ 14/2/1958 موافقتنامه ای را تحت عنوان " اتحاد العربی " به امضاء رساندند . متن این موافقنامه به شرح زیر می باشد :
- دو کشور متعهد به رعایت شخصیت ملی و حاکمیت سرزمین و قانون حاکم بر کشور یکدیگر می باشند .
- پیمانها ، موافقنامه ها و معاهدات بین المللی امضا شده قبل از اتحاد ، از طرف دولت امضا کننده لازم الاتباع بوده و ازجانب دولت دیگر لازم نمی باشد . ولی آنچه که در چارچوب مسائل اتحاد و در رابطه با حکومت اتحادیه بوده و بعد از اتحاد به امضاء رسیده برای طرفین لازم الاتباع می باشد .
- از زمان اعلام رسم تشکیل اتحادیه ، اقدامات زیر به منظر رسیدن به وحدت کامل بین دو کشور ، انجام می شود .
الف - تمرکز سیاست خارجی و نمایندگیهای سیاسی .
ب - ادغام ارتش عراق و اردن در یکدیگر تحت نام ارتش عربی .
ج - رفع موانع گمرکی و اتحاد قوانین گمرکی بین دو کشور .
د - هماهنگی برنامه های آموزشی .
- به منظور وحدت پول رایج و هماهنگی سیاستهای پولی و اقتصادی دو کشور ، طرفین توافق کردند در اسرع وقت اقدامات لازم را مبذول دارند .
- الف ) یک حکومت متحد ، متشکل از دو شورای قانونگذاری و قوه ی مجریه ، اداره ی امور اتحادیه را بر عهده دارد . ب ) از میان اعضای دو شورای ملی اردن و عراق ( به تعداد برابر ) ، شورای قانونگذاری حکمت تشکیل می گردد . ج ) براساس قوانین اتحادیه ، برای انجام امور اداری حکومت اتحادیه اعضای قوه مجریه تعیین می شوند .
- رییس حکومت اتحادیه پادشاه عراق است . در زمان غیبت وی این مسئولیت بر عهده شاه اردن می باشد هر یک از دو پادشاه قدرت قانونی شان را در کشور خود حفظ می کنند و در صورت محلق شدن کشور دیگری به اتحادیه ، انتخاب رییس اتحادهی طبق شرایط جدید انجام می پذیرد .
تحلیل گران سیاسی از آغاز ، به این اتحادیه با دیده ی شک دودلی نگاه می کردند . در آن ، واکنش ملت مصر و سوریه را دیدند که در تاریخ ( 22/2/1958 ) یک جمهوری متحده را اعلام کردند که منجر به انجام طرحهای هلال الخصیب ( هلال سرسبز ) و سوره بزرگ شد و همانند خاری در گلوی امپریالیسم و استعمار به ویژه انگلستان قرار گرفت و باعث سد نفوذ آنان شد . هدف از تأسیس این
اتحادیه ممکن است کشیدن اردن به پیمان بغداد به صورت غیرعلنی ، و هماهنگی نیروهای نظامی دو کشور ، و همچنین برقراری ارتباط به منظور ایجاد امنیت داخلی دو کشور براساس عهد نامه اتحادیه عربی ، باشد .
پس از مدتی این حالت به سردی گرایید و تلاشهای آنها به منظور مقابله با دشمنان عرب و اسرائیل و همچنین هدفی که اتحادیه به منظور آن تأسیس شده بود ، از میان برداشته شد .
به هر حال ، اتحادیه چندان دوامی نیافت و پس از 6 ماه ، کودتای چهاردهم ژوئیه 1958 صورت گرفت که در پی آن نظام پادشاهی عراق بر چیده شد و نظام جمهوری روی کار آمد و اتحادیه عملاً منحل گردید .
مآخذ :
- غنیمی ، محمد طلعة : نظرات فی العلاقات الدولیه العربیه ، اسکندریه 1965 .
