نمایش مبدأ برای آثار باستانی ( مدارس و مؤسسه‌های تحقیق - )


        

کاوش‌های باستان‌شناسی در فلسطین ، زودتر از دیگر کشورهای خاور عربی آغاز شد . این امر چند ع لت داشت ، از آن جمله :
#فلسطین سرزمین مقدس هر سه دین آسمانی ، اسلامی ، مسیحیت و یهودیت است .
#این کشور ، نقطۀ ارتباطی مهم میان سه قارۀ آسیا ، اروپا و آفریفاست . از دوران بیزانسیان و طی قرون وسطی ، این گرایش در بین [[اروپاییان|اروپاییان]] به وجود آمد که با تاریخ فلسطین و [[اماکن باستانی|اماکن باستانی]] که در کتاب مقدس از آن یاد شده است ، آشنا شوند . با پیشرفته شدن وسایل مسافرت و کاوش ، ابزارهای تحقیق و تتبع نیز دچار تحول شد و آن تصویری که در قرون وسطی شکل گرفته بود رفته رفته تکامل یافت .

در این خصوص ، زمینه‌های مطالعاتی کاشفان و [[پیشگامان|پیشگامان]] اولیه از ملت‌های مختلف ، متنوع و گوناگون بود : برخی از آنان مورخ بود ند و خواهان شناخت زمینۀ تاریخی دورۀ پیش از پیدایش ادیان آسمانی بودند ؛ برخی به منظور مقایسۀ تاریخ اروپا با تاریخ مشرق زمین در پی ایجاد ارتباط میان این دو بودند ؛ گروهی نیز تلاش می‌کردند [[آثار باستانی و خرابه‌های تاریخی فلسطین|آثار باستانی فلسطین]] را بشناسند تا از عنصاری که به لحاظ تمدن زمینه‌ساز پیدایش فرهنگ‌ها بود اطلاع حاصل کنند - فرهنگ‌هایی که در فلسطین شکوفا شد و به حیات خود ا دامه داد . پاره‌ای دیگر هدفی صرفاً دینی داشتند و آن اثبات صحت رویدادها و نام مکان‌ها و افرادی که در توران از آنها یاد شده ، بود . آخرین گروه ، از کوشش‌های قبلی سود برد و متأخرتر از دیگر ان و به طور کلی خطرناک‌تر از همۀ آنها بود . این گروه را دانشمندان صهیونی و همپالگی‌های آنان تشکیل می‌دادند . هدف اینان خدمت به عقاید سیاسی صهیونیست بود . بدین ترتیب که با استفاده از مدارک علمی برگرفته از کاوش‌های باستان‌شناسی - به تعبیر خود آنان - تا این ادعا را که فلسطین همان سرزمین موعودی است " که خداوند ، برای زندگی در صلح ، به ملت یهود وعده داده است " به اثبات برسانند . ( نک : ادعای صهیونیسم بر فلسطین )

بسیاری از مدارس ، آموزشگاهها و انجمن‌ها در مطالعۀ آثار باستانی و تمدن و [[جغرافیای فلسطین|جغرافیای فلسطین]] دست داشته‌اند . به طوری که دانشمندان کشورهای مختلف در این زمینه به رقابت با یکدیگر پرداختند . اینکه خلاصه‌ای از مهم‌ترین این کوششها با توجه به کشورهای عامل عبارتند از :

==الف - فرانسه==

از قرن هیجدهم ، [[پیشگامان|پیشگامان]] فرانسوی ، برای انجام دادن کاوشهای باستان‌شناسی ، چندین بار به فلسطین آمدند . از مهم‌ترین آنان فلیسین دوسولسی ( Felicien de Saulcy ) ، مارکی دووگوئه ( Marquis de Vogiie ) ، " دوک لین " ( Luynes ) ، و " و . گرن " ( V . Guerin ) بودند .

پس از آن ، فرانسویان مدرسۀ توران را در بیت‌المقدس زیر نظر آموزشگاه مطالعات عالی الهیات که در سال 1892 در پاریس تأسیس شد ، بنیاد نهادند . در سال 1920 ، مدرسۀ باستان‌شناسی فرانسه در بیت‌المقدس افتتاح شد . مهم‌ترین کار فرانسویان در زمینۀ مطالعات در فلسطین ، انتشار مجلۀ توران در سال 1893 در پاریس بود . مهم‌ترین نویسندگان این مجله ، پدران لاگرانژ ( Lagrange ) ، ونان ( Vincent ) ، ساوینیاک ( Savignac ) ، آبل ( Abel ) و باروا ( Barrois ) بودند . موضوعات مورد بررسی آنان ، مطالعۀ آثار باستانی و جغرافیا و متون کهن و زبانها در فلسطین بود . مطالعات دیگری نیز انتشار یافته است . از آن جمله [[کنعان|کنعان]] اثر " پدر ونسان " ؛ [[جغرافیای فلسطین|جغرافیای فلسطین]] نوشت ، " پدر آبل " که در دو جلد بین سال‌های 1934 و 1936 در پاریس منتشر شد ؛ بیت‌المقدس اثر " پدران ونسان " و " آبل " که در 1912 در پاریس انتشار یافت ؛ بیت‌لحم ( پاریس ، 1914 ) ، کلیسای [[عمواس ( روستای - ) |عمواس]] و تاریخ آن نوشت ، ونسان و آبل و مکای ( Mackay ) ( پاریس ، 1932 ) . در سال 1923 نیز کتابی در مورد خلیل ( حرم خلیل ) از سوی ساوینیاک و پدر ژوسن ( P . Jaussen ) منتشر شد .

مدرسۀ باستان‌شناسی فرانسه ، چندین کاوش باستان‌شناسی در بیت‌المقدس ، در نواحی عین دیوک و [[بیت جبرین ( روستای - ) |بیت جبرین]] و عمواس انجام داد . و این علاوه بر چندین سفر کاوشگرانه در فلسطین ، به‌ویژه در [[نقب|نقب]] و شبه‌جزیرۀ سینا بود .

علاوه بر مدرسۀ باستان‌شناسی فرانسه در بیت‌المقدس ، آموزشگاههای مذهبی فرانسوی دیگری در کار کشف و کاوش در فلسطین را مشارکت داشته‌اند و بسیاری از [[آثار باستانی و خرابه‌های تاریخی فلسطین|آثار باستانی فلسطین]] را برای خود گردآوری کردند ، همچون آبء آگوستینی و آباء سفید .

==ب - آلمان==

افزون بر سفرهایی که به منظور کاوش می‌گرفت و مطالعات دیگری که در دو سدۀ هیجدهم و نوزدهم انجام شد ، آلمانی‌ها چندین آموزشگاه و کانون علمی برای مطالعۀ فلسطین تأسیس کردند . از آن جمله :
#انجمن آلمانی مطالعۀ فلسطین9 : این انجمن در سال 1877 در لیپزیگ تأسیس شد و مجله‌ای تحت عنوان :

Zeitscharft des duetschen Plalstina - Vereins

منتشر کرد . نیز چندین نشریۀ دیگر به چاپ رساند که مهم‌ترین آنها یک بولتن خبری دربارۀ انجمن و فعالیت‌های باستان‌شناسی آن ، نقشۀ مأدبا و نقشۀ شرق اردن بود .
#انجمن [[آلمان و اسرائیل ، ( روابط - )|آلمان]] و مشرق زمین : در سال 1898 تأسیس شد و آثار خود را تحت عنوان " نشریات علمی انجمن [[آلمان و اسرائیل ، ( روابط - )|آلمان]] و مشرق زمین ، نوشته‌ها ، خبرنامه‌ها ، گزارش‌های سالانه " 10 منتشر کرد و دست به کاوش‌های باستان‌شناسی در لاکیش ( تل الدویر ) و [[اریحا ( شهر - )|اریحا]] زد .
#آموزشگاه آلمانی پر وتستانها برای آثار باستانی سرزمین مقدس بین‌المقدس : این آموزشگاه در سال 1900 از سوی پروتستانهای [[آلمان و اسرائیل ، ( روابط - )|آلمان]] تأسیس شد و از سال 1904 به انتشار سالنامۀ فلسطین مبادرت کرد .
#آموزشگاه شرقی انجمن گورز در بیت‌المقدس : این آموزشگاه را کاتولیکهای [[آلمان و اسرائیل ، ( روابط - )|آلمان]] در 1908 در بیت‌المقدس بنیاد نهادند و کاوشهای باستان‌شناسی چندی در رامات خلیل و عین‌الطابغه ( [[طبریه ( شهر - ) |طبریه]] ) داشت .
#آموزشگاه گوستاف - دالمن برای پژوهشهای فلسطین .
#انجمن آلمانی مطالعات مصر و خاورمیانه : این انجمن در کاوشهای [[بلاطه ( شهرک - ) |بلاطه]] شرکت داشت .
#انجمن آلمانی نجات : این انجمن پس از جنگ جهانی اول تأسیس شد و اقدامات آن به مطالعه و مصون داشتن [[آثار باستانی و خرابه‌های تاریخی فلسطین|آثار باستانی فلسطین]] منحصر بود .
#کمیتۀ آلمانی - ترکی حفاظت از [[آثار باستانی و خرابه‌های تاریخی فلسطین|آثار باستانی فلسطین]] : این کمیته در جنگ جهانی اول برای حفاظت و مطالعۀ ساختمانهای قدیمی در فلسطین ، به وجود آمد .

==ج - اتریش==

اتریشیها ، زیر نظر آکادمی سلطنتی وین و وزارت فرهنگ اتریش ، در کاوشهای باستان‌شناسی تعنک و [[بلاطه ( شهرک - ) |بلاطه]] و [[اریحا ( شهر - )|اریحا]] شرکت داشتند . و این علاوه بر چندین مجله و تحقیق بود که در آنجا به زبان آلمانی منتشر شد .

==د - ایالات متحده آمریکا==
#مدرسۀ آمریکایی پژوهشهای شرقی در بیت‌المقدس : این مدرسه در سال 1900 تأسیس شد و از سال 1919 به انتشار مجلۀ : Bulletin of the American Schools of Oriental Research (BASOR) مبادرت کرد . این مدرسه ، به چندین کاوش باستان‌شناسی در تل‌الغول ، مالحه و تل‌النصبه ( با همکاری مدرسۀ مذهبی اقیانوس آرام ) و تل بیت مرسیم و بیت شمس ، بیتین [[جرش ( روستای - ) |جرش]] و بیت صور یا بیت صاویر ( روستای نبعه ) و [[حمه ( روستای - ) |حمه]] بر روی رود یرموک و دیگر محلها ، دست زد . همچنین در سالهای 1923 و 1927 دو سفر اکتشافی در سینا و یکی به طرف جنوب [[بحرالمیت|بحرالمیت]] در سال 1924 انجام داد . و این علاوه بر مسافرتهای بسیار به شرق اردن ، به عمون و موآب ( 1932 - 1934 ) بود .
#آموزشگاه شرقی وابسته به دانشگاه شیکاگو : این آموزشگاه ، کاوشهایی در مجدو ( تل‌المتسلم ) انجام داد .
#موزۀ دانشگاه پنسلوانیا ( فیلادلفیا ) : این موزه به کاوشهایی در [[بیسان ( شهر - ) |بیسان]] ( تل‌الحصن ) دست زد و بخش فلسطین در موزه به انتشار چند نشریه اقدام کرد .
#مدرسۀ الهیات پتسبرگ ( Pittsburg - Xenia ) : در سال 1924 ، دکتر ام . جی . کیل ( M . G . Kyle ) رئیس مدرسه ، همراه با مدرسۀ آمریکایی پژوهشهای شرقی در بیت‌المقدس ، به یک سفر اکتشافی در جنوب [[بحرالمیت|بحرالمیت]] رفت . در کاوشهای او در تل بیت مرسیم و بیتین از 1926 تا هنگام مرگ او در 1932 ، اولبرایت نیز مشارکت داشت .
#مدرسۀ‌مذهبی اقیانوس ارام - انستیتوی فلسطین برکلی - کالیفرنیا : 1926 ، زیر نظر این مؤسسه و با همکاری مدرسۀ آمریکایی پژوهشهای شرقی در بیت‌المقدس ، W . F . Bade به کاوشهایی در تل‌النصبه دست زد . مهم‌ترین نشریات این مؤسسه ، مجله و مکاتبات آموزشگاه فلسطین است .
#دانشکدۀ هاروارد : این دانشکده ، از سال 1928 و با همکاری مدرسۀ آمریکایی پژوهشهای شرقی ، کاوشهایی در بیت شمس انجام داد و نتایج اقدامات و کاوشهای خود را در نقطۀ یاد شده ، در چندین جلد کتاب باستان‌شناسی منعکس کرد .
#دانشگاه هاروارد : این دانشگاه ، کاوشهای باستان‌شناسی چندی در [[سبسطیه ( روستای - ) |سبسطیه]] انجام داد و نتایج کار خود را منتشر ساخت .
#مدرسۀ الهیات شیکاگو : با همکاری مدرسة آمریکایی پژوهشهای شرقی ، این مدرسه کاوشهایی در خربة الطبیقه انجام داد .
#مدرسۀ آمریکایی پژوهشهای ماقبل تاریخ : این مدرسه ، با همکاری مدرسۀ انگلیسی آثار باستانی در بیت‌المقدس ، به کشف و بررسی غارهای ماقبل تاریخ در فلسطین ، ‌پرداخت .

علاوه بر اینها ، در سال 1870 انجمن آمرکایی اکتشاف11 فلسطین به سبک صندوق انگلیسی اکتشاف فلسطین تأسیس شد . این انجمن ، در تکمیل پیمایش انگلیسیها در فلسطین ، کوشید یک پیمایش توپوگرافیک بر روی منطقۀ شرق رود اردن انجام دهد . هدف این انجمن ، دفاع از [[تورات|تورات]] بود . خطاب خود را به خوانندگان با این عبارات آغاز کرده بود : " کارهای انجمن ما ، برای احساسات مسیحیان و یهودیان ، خوشایند خواهد بود . مأموریت انجمن ، تبیین [[تورات|تورات]] و دفاع از آن خواهد بود ، زیرا نقد معاصر آن را به باد حمله گرفته است . انچمن ، احساس می‌کند خدمت مقدسی را در راه دانش و دین تعهد کرده است . "

==ه - - انگلستان==
#صندوق اکتشاف فلسطین12 : این صندوق ، در سال 1865 در لندن تأسیس شد . با تأسیس آن ، کارهای روشمندانۀ اکتشاف در فلسطین آغاز شد . این مؤسسه ، به ریاست اسقف اعظم یورک بود و هدف‌های خود را صرفاً علمی و دینی مطرح کرده بود ، ولی اگر نگوییم هدف ا ستعماری این مؤسسه در رأس هدف‌ها بود دست کم یکی از آنها بود . زیرا در میان کسانی که در پیمایش جغرافیایی و کاوش باستان‌شناسی برای این صندوق کار می‌کردند ، شماری از مأموران اطلاعاتی انگلیس بودند که بعد ، در استعمار فلسطین از جانب انگلستان و زمینه‌چینی برای اشغال این سرزمین توسط صهیونیست‌ها ، دخالت داشتند . از میان آنها می‌توان از " کندر " و " لارنس " و " کیچنر " نام برد . صنوق اکتشاف ، هزینۀ کاوش‌های باستان‌شناسی و عملیات اکتشافی را در بسیاری از نقاط فلسطین و شرق اردن ، به‌ویژه در [[نقب|نقب]] و درۀ عربه ، به عهده داشت . این صندوق ، از سال 1869 در لندن دست به انتشار فصلنامه‌ای زد تحت عنوان : Exploration Fund Quarterrly Statement Palestine . این علاوه بر تعدادی نشریه بود که مؤسسه در پایان هر شماره از فصلنامۀ خود انتشار آنها را اعلام می‌کرد .
#مدرسۀ انگلیسی آثار باستانی در بیت‌المقدس : این مدرسه در 1919 - 1920 در بیت‌المقدس تأسیس شد و با مدیریت گارستنگ ( J . Garstang ) و کروفوت ( J . W . Crowfoot ) فعالانه در اکتشاف فلسطین شرکت جست . کاوشهای باستان‌شناسی در آن [[عسقلان|عسقلان]] ، تل‌الخریجه ، تل‌عمر ، تل‌قیس ، [[جرش ( روستای - ) |جرش]] ، [[طنطوره ( روستای - ) |طنطوره]] ، غارهای ماقبل تاریخ فلسطین ، راهب‌نشین‌های بیت‌‌المقدس و دیگر نقاط بود . این مدرسه ، فصلنامۀ خود را تحت عنوان : Bulletin of the British School of Arechaeolog in Jerusalem منتشر کرد .
#مدرسۀ انگلیسی آثار باستانی در مصر : جایگاه این مدرسه در قاهره بود ولی در دوران مدیریت فلندرز پیتری ( Flinders Petrie ) به چند کاوش باستان‌شناسی در " تل‌جمه " و " تل‌الفارعه " و " تل‌العجول " و درۀ " غزه " در جنوب فلسطین ، دست زد .

==و - دانمارک==

در سال‌های 1926 ، 1929 و 1932 ، یک هیأت دانمارکی ، زیر نظر موزۀ سلطنتی کپنهاگ ، به سه سفر اکتشافی به ناحیۀ خربة سیلون در چهل کیلومتری شمال بیت‌المقدس مبادرت کرد .

علاوه بر این مدارس و هیأت‌های بیگانه ، در فلسطین یک ادارۀ آثار باستانی وجود داشت که در سال 1920 همزمان با قیومیت انگلیس تأسیس شد . این اداره ، به محافظت از نقاط باستانی و انجام دادن کاوشهای باستان‌شناسی مبادرت کرد و کاوشهایی در " درۀ مغاره " ، " خربة " ، " کرزه " ، " کوه کرمل " ، و روستای " نبی روبین " ، " [[عتلیت|عتلیت]] " و " تل ابوحوام " و " بیت‌المقدس " انجام داد و فصلنامه‌ای منتشر کرد که در آن نتایج کاوشها و فعالیت‌های گوناگون خود را منعکس می‌ساخت .

در بیت‌المقدس نیز یک موزۀ آثار باستانی تأسیس شد که در برگیرندۀ آثار کشف شده در فلسطین بود . این موزه در سال 1924 به انتشار مجله‌ای ویژه اقدام کرد .

همچنین در سال 1920 انجمن آکادمیک بین‌المللی شرقی فلسطینی تأسیس شد که با انجمنها و مؤسسات دیگر در کارهای کاوش کشف و آثار باستانی در فلسطین مشارکت داشت و در سال 1921 به انتشار مجله‌ای ویژۀ آثار باستانی مبادرت ورزید .

برخی آموزشگاههای مذهبی وابسته به راهب‌نشینهای مسیحی نیز دست به حفریات باستان‌شناسی زدند . از این آموزشگاهها ، آموزشگاه [[تورات|تورات]] پاپ بود که در سال 1927 افتتاح شد و حفریاتی در " تلیلات " ، " الغسول " و برخی نقاط ماقبل تاریخ انجام داد . اسقف‌نشین سرزمین مقدس نیز به کاوشهایی در " صفوریه " و " کوه طور " و " کفرناحوم " دست زد .

امروزه ، ادارۀ پرورش و آموزش عالی در سازمان [[آزادی‌بخش|آزادی‌بخش]] فلسطین به پژوهش دربارۀ‌میراث باستانی فلسطین و شرکت در کنفرانس‌های علمی و آثار باستانی در کشورهای عربی و جهان ، اهتمام می‌ورزد و به تازگی یک مرکز برای آثار باستانی فلسین و میراث فلسطین ، در دمشق ایجاد کرده است . این اداره می‌کوشد تا از این میراث غنی محافظت کند و آن را از جنبۀ علمی و صحیح آن اراه دهد . و این جدا از اقدامات نهادهای صهیونیستی و برخی نهادهای بیگانه است که در پی آنند که تا بر این میراث پرده برافکنند و به آن خدشه وارد آورند و سرانجام آن را در راه اثبات [[حق|حق]] برساخته و مورد ادعای خود در سرزمین عربی فلسطین ، مورد استفاده قرار دهند .

==مآخذ :==
#ابوطالب ، محمود : آثار الاردن و فلسطین فی العصور القدمیة ، اضواء جدیدۀ ( 1952 - 1977 ) ، عمان ، 1978 .
#Abbright, W.F., '''''The Archaeology of Palestine''''', Penguin, 1960.
#Baramki, D., '''''The Art and Architecture of Ancient Palestine''''', Beirut, 1969.
#Barrois, A.G'''''., Manuel d' Archeologie Biblique''''', Paris, 1939.
#Theompson, H.O., '''''Archaeology and Archaeologists. An historical review with focus on the ancient Near East''''', Amman, 1970.