پیرسون ( طرح - )

در فوریه سال 1957 جامعه بین المللی فعالیتهای شدیدی را در شورای عمومی سازمان ملل متحد ، با هدف فشار بر اسرائیل برای عقب نشینی از زمینهای فلسطین و مصر که درخلال حمله سه جانبه به مصر ( نک - : جنگ 1956 ) اشغال کرده بود ، انجام داد . و همزمان با فشارهائی که دوایت آیزنهاور رئیس جمهور آمریکا بر اسرائیل وارد می کرد تا از سرزمینهای اشغالی عقب نشینی کند ، نمایندگان کشورهای آسیایی و آفریقایی عرب و غیرعرب در شورای عمومی ، از طریق دکتر شارل مالل وزیر خارجه وقت لبنان طرحی را ارایه کردند . این طرح شامل تحریم اقتصادی ، نظامی و مالی اسرائیل برای وادار نمودن آن به عقب نشینی از سرزمینهای اعراب ، بود . اما دولت کانادا که در واقع رهبری کشورهای مخالف با طرح را به عهده داشت ، توسط وزیر خارجه اش یعنی لیسترپیرسون ، طرحی را به سازمان ملل تقدیم نمود . هدف آنان از این طرح رفع اختلاف بین اسرائیل و انگلیس و فرانسه از یک سو و بین دولتهای طرفدار عقب نشینی اسرائیل و تحریم آن ، از سوی دیگر بود :

وی در تاریخ 26/2/1957 در شورای عمومی از سازمان ملل خواستار ایجاد " صلح دایمی بین اعراب و اسرائیل " شد . وزیر خارجه کانادا پس از تأکید بر این که سازمان ملل " به جائی رسیده که راه بازگشت ندارد " و اوضاع به حدی رسیده که نمی توان آن را به حالت قبل از حمله سه جانبه به مصر ، برگرداند ، طرحی را شامل چهار بند به سازمان ملل ارایه کرد که عبارتست از :

الف - مصر و اسرائیل متعهد شوند بندهای قرارداد صلح دایمی را که در سال 1949 به امضا رسانده اند ، به طور دقیق رعایت کنند .

ب - دبیر کل سازمان ملل و فرمانده نیروهای ضربتی تابع سازمان ملل با هماهنگی دولتهای درگیر ، نیروهای حافظ صلح را در خطوط حایل قرار دهند تا این نیروها به وظایف خویش به شرح زیر ، عمل کنند :

1. انجام پاره ای از وظائف هیأت بین المللی وابسته به سازمان ملل متحد
2. کمک در جلوگیری از حمله دو طرف متخاصم به یکدیگر .
3. حفط صلح در منطقه حایل

ج - دو طرف با رفت و آمد از تنگه های تیران موافقت نمایند و حقوق همدیگر را در این زمینه رعایت کنند و هیچ حقی از " حقوق دو درگیر " را ادعا نکنند و لازم است نیروهای اسرائیل از منطقه شرم شیخ عقب نشینی کنند و نیروهای ضربتی وابسته به سازمان ملل " برای حفظ صلح و جلوگیری از درگیری " براساس اهدافی که شورای عمومی سازمان ملل برای نیروهای ضربتی تعیین کرده است ، وارد منطقه شرم شیخ گردد .

د - سازمان ملل متحد با همکاری مصر و اسرائیل در غزه فرمانداری غیرنظامی تشکیل دهد .

لیسترپیرسون روشن ساخت که ایجاد امنیت در دو طرف خطوط آتش بس کار بسیار پیچیده و حساسی است لذا وظیفه شورای عمومی است که با حضور فعال سازمان ملل در غزه نگذارد پس از عقب نشینی اسرائیل ، حملاتی علیه اسرائیل از منطقه غزه صورت پذیرد و دولت مصر نیز باید انتظار داشته باشد که نیروهایش به غزه بازگردند . و همزمان باعقب نشینی اسرائیل نیز ، نیروهای ضربتی وارد آن منطقه می شوند .

علی رغم اینکه وزیر خارجه کانادا مطمئن بود که پیمان آتش بس می تواند اداره عزة را به مصر بدهد اما می دانست که شرایط و واقعیتهای موجود ، این حق اداره را به سازمان ملل می دهد نه به مصر زیرا هر نوع عقب نشینی اسرائیل در آن شرایط بحرانی غزة و بروز حوادث پیش بینی نشده ای مثل تعطیلی کمیساریای رسیدگی به امور پناهندگان سازمان ملل و یا احتمال انجام فعالیتهای ضد اسرائیلی ، اداره غزه به دست مصر را امری غیر ممکن می سازد . لذا چاره ای نیست جز اینکه بین نمایندگان مصر و اسرائیل و سازمان ملل توافقی صورت گیرد تا مسایل اقتصادی و اجتماعی غزة و نیز حفظ نظم زیر نظر آن انجام شود . برای ضمانت اجرایی آن پیرسون پیشنهاد کرد که دبیر کل سازمان ملل نماینده ای را از جامعه بین المللی انتخاب کند تا وی با همکاری فرمانده نیروهای ضربتی و نماینده کمیساریای مذکور و با مشورت با نمایندگان مصر و اسرائیل و پناهندگان و دیگر رهبران محلی عرب ، طرحی را برای انتقال حق اداره از دست اسرائیل به نیروهای سازمان ملل وضع کند . وی معتقد بود ، وقتی این کار صورت گیرد ، عقب نشینی سریع و منظم اسرائیل با حفظ مصالح ساکنان و مصالح مصر و اسرائیل ، امکان پذیر خواهد شد .

شایان یادآوری است که طرح وزیر خارجه کانادا که در واقع تلاشی بود برای به تأخیر انداختن عقب نشینی اسرائیل و برهم زدن پیمان دولتهای عضو سازمان ملل مبنی بر تنبیه اسرائیل ، توجه هیچ دولتی را جلب نکرد و هیچکس هم بدان اشاره ننمود .

مآخذ :

1. عبدالهادی ، مهدی : المسألة الفلسطینیة و مشاریع الحلول السیاسیة 1934 - 1974 ، بیروت 1975
2. قاضی ، لیلی سلیم : تقریر حول مشاریع التسویات السلمیه للنزاع العربی الاسرائیلی ، 1945 - 1972 ، مجلة شؤن فلسطینیة ، شماره 22 ، ژوئن ، بیروت 1973 .
3. Keepings contemporary Archives 1957-58.