مصر و اسرائیل ( روابط - )

طی نیم قرن گذشته ، همواره روابط متقابل کشورهای عربی خاورمیانه با رژیم صهیونیستی ، یکی از مهمترین مسائل مطرح و مورد بحث در روابط بین الملل بوده است . در این راستا ، مصر اولین کشور عربی خاورمیانه بود که با اسرائیل روابط و مناسبات سیاسی برقرار کرده و در سال 1979 در چارچوب پیمان " کمپ دیوید " اقدام به امضای معاهده صلح با اسرائیل نمود .

روابط دیپلماتیک مصر و اسرائیل با امضاء قرارداد کمپ دیوید در سال 1979 و با مسافرت چند روزه انورسادات به فلسطین اشغالی آغاز گردید . ( نک : کمپ دیوید ، توافقنامه ) .

معاهده ای که به عنوان زیربنای روابط مصر و رژیم صهیونیستی به شمار رفته و در بازگشایی سفارتخانه هایی در خاک دو طرف عینیت یافت و با شروع روابط ، ابتدا سفارت اسرائیل در مصر ، ( در فوریه سال 1980 ) به دست " الیاهو بن یسار " در قاهره ، افتتاح گردید .

الف - روابط اقتصادی :

پس از توافقنامه کمپ دیوید روابط دوجانبه رژیم مصر و رژیم صهیونیستی در همه سطوح به ویژه سطوح اقتصادی گسترش یافت ، به نحوی که توافقنامه های متعددی در زمینه فروش نفت و گاز و مبادلات کالاهای تجاری به امضاء طرفین رسید .

در سال 1980 گفت وگوهایی در زمینه امور کشاورزی و صنعت گردشگری مصر انجام شد و اولین گروه از گردشگران اسرائیلی در سال 1980 وارد مصر شد و از اماکن گردشگری آن بازدید به عمل آوردند . براساس پیمان کمپ دیوید ، اسرائیل می بایست تا اواخر 1982 صحرای سینا را تخلیه می کرد .

پس از واگذاری صحرای سینا به مصر براساس توافقات صورت گرفته ، مصر توانست با همکاری اسرائیل زمینه را برای کشاورزی در صحرای سینا فراهم کند . در همین راستا مبادلات تجاری طرفین به میزان قابل ملاحظه ای افزایش یافت .

اما پس از هر بار روی کار آمدن دولتهای افراطی راستگرا به ویژه در سال 1996 در اسرائیل ، روابط دیپلماتیک طرفین به سردی گرایید و به تناسب همین امر روابط اقتصادی نیز به حالت تعلیق درآمد . اما با توجه به تمایل طرفین به عادی سازی روابط دیپلماتیک و به ویژه نیاز اسرائیل به نفت و گاز مصر ، عادی سازی روابط دوباره در دستور کار طرفین قرار می گرفت .

با شروع انتفاضه الاقصی ، روابط فیمابین روبه سردی گرایید . به عنوان مثال واردات مصر از اسرائیل در طی سالهای پس از انتفاضه کاهش چشمگیری داشته است . چنان که در طی سالهای 2000 ، واردات مصر از اسرائیل 95 میلیون دلار ، در سال 2001 ، 47 میلیون دلار و در سال 2002 در حدود 26 میلیون دلار بوده است . این رقم در سال 2003 نیز مجددا کاهش یافته است .

طبق قرارداد کمپ دیوید ، مصر موظف است سالانه دو میلیون مترمکعب گاز به اسرائیل صادر کند . در سال 2003 گفت وگوهایی در زمینه کشاورزی و گاز میان مقامات اسرائیل و مصر صورت گرفت . پیش از این مصر

متعهد شده بود تا در چارچوب 140 میلیارد مترمکعب گاز را طی 20 سال آینده به اسرائیل منتقل نماید . اما توافق مذکور در سالهای 1996 و 2001 به دلیل روی کار آمدن دولتهای راستگرای افراطی به رهبری نتانیاهو و شارون از سوی مصر به تعویق افتاد و کنست نیز در سال 2000 توافقات مذکور را به دلیل مواضع دولت مصر نسبت به اسرائیل متوقف نمود .

براساس آخرین قرارداد فروش گاز مصر به اسرائیل ، 5/25 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی به ارزش دو میلیارد دلار از طریق خطوط ساحلی العریش ( در شبه جزیره سینا ) به اشکلون ( عسقلان ) در فلسطین شمالی انتقال خواهد یافت .

در حوزه محصولات کشاورزی نیز شبکه عربی تلویزیون اسرائیل اعلام داشت : مصر تصمیم گرفته است پس از سه سال تعلیق به علت وقایع منطقه ( انتفاضه ) گفتگوهای مشترک خود را با اسرائیل در امور کشاورزی از سر بگیرد . ( ن . ر : مصر - اسرائیل ، موافقتنامه اقتصادی ) .

ب - روابط سیاسی :

از زمان ایجاد روابط میان دوطرف ( به ویژه از زمان امضای قرارداد غزه - - اریحا در سپتامبر 1993 ) همواره روابط قاهره - - تل آویو حول مسأله ای گسترده تر ، به نام مناقشه عربی - - صهیونیستی و چگونگی حل و فصل آن و ایجاد نوعی صلح و ثبات عادلانه و فراگیر در خاورمیانه دور می زده است . به گونه ای که روابط مصر با رژیم صهیونیستی از همان ابتدای شروع تا به امروز ، وضعیتهای گوناگون و کش وقوسهای مختلفی را پشت سر نهاده و گاهی نیز روابط آنها به سطح بحرانی رسیده است .

اما علی رغم حاکمیت بحران بر روابط فی مابین که در پاره ای از اوقات به احضار سفیر مصر از اسرائیل انجامیده است ، اسرائیل هیچ گاه اقدامی در جهت قطع کامل روابط دیپلماتیک و یا اقداماتی نظیر بستن سفارت و یا احضار سفیر خود از قاهره نکرده است . حضور سفرای مختلف رژیم صهیونیستی در مصر از سال 1980 خود گواهی بر این مدعاست . سفرایی که تصدی پست سفیری اسرائیل در مصر را برعهده داشته اند ، عبارتند از :

1. الیاهو بن یسار ( 1982 - 1980 ) .
2. موشه ساسون ( 1988 - 1982 ) .
3. شیمون شامیر ( 1990 - 1988 ) .
4. افرایم دوفیک ( 1992 - 1990 ) .
5. دیوید بن سلطان ( 1997 - 1993 ) .
6. تسفی مازئیل ( 2001 - 1997 ) .
7. گدعون بن عامی ( 2004 - 2001 ) .
8. ایلی شاکید ( 2005 - 2004 ) .
9. شالوم کوهن ( مارس 2005 ) .

با شروع انتفاضه الاقصی در سپتامبر 2000 ، دولت مصر در اعتراض به افزایش دامنه تجاوزات رژیم صهیونیستی علیه ملت فلسطین ، در نوامبر همان سال اقدام به احضار " محمد بصیونی " سفیر خود از تل آویو نمود . اگرچه پیش از این اقدام مصر ، کشورهای : تونس ، مغرب و قطر در حمایت از انتفاضه ، دفاتر نمایندگی رژیم صهیونیستی را در کشورهای خود تعطیل کرده بودند .

اما این حرکت از جانب مصر ، آن هم به عنوان کشوری که همواره از موافقتنامه صلح و روابط دیپلماتیک خود با اسرائیل به عنوان سدی نفوذناپذیر تعبیر می کرد ، امری غیرقابل انتظار بود . این اقدام واکنش شدیدی را از سوی مقامات بلندپایه رژیم صهیونیستی به همراه داشت به گونه ای که مقامات این رژیم ، اقدام مصر را جدی ترین ضربه دیپلماتیک به اسرائیل ( در آن مقطع بحرانی ) قلمداد نمودند .

این وضعیت ادامه داشت تا اینکه دولت مصر پس از چهار سال ممانعت از اعزام سفیر به اسرائیل ، بر اثر فشارهای آمریکا برای از سرگیری روابط کامل دیپلماتیکبا رژیم صهیونیستی ، سرانجام در اجلاس چهارم شرم الشیخ ( فوریه سال 2005 ) تصمیم به بازگرداندن سفیر خود به تل آویو گرفت و " محمد عاصم ابراهیم " سفیر خود در سودان را به عنوان سفیر جدید مصر در اسرائیل معرفی نمود . یک هفته پس از این اقدام دولت مصر ، وزارت امور خارجه رژیم صهیونیستی نیز " شالوم کوهن " از دیپلماتهای کهنه کار وزارت امور خارجه این رژیم را به عنوان سفیر جدید خود در قاهره منصوب نمود .

مأخذ :

1. بولتن رویداد و گزارش اسرائیل ، مؤسسه تحقیقات و پژوهشهای سیاسی - - علمی ندا ، 30/1/1384 ، شماره 243 .