قیسرانی ، یوسیبیوس ( 339 - 260م )
یکی از رهبران کلیسا در دوره رومی ها است که در قیساریه متولد شد و به گروه شاگردان درس بامفیلیوس پیوست که پس از " اوریجن " در اشتغال به علوم مسیحی لاهوتی دست داشت و کتابخانه غنی ای را به جای گذاشت که از اسکندریه به قیساریه منتقل شد . در زمان دیوقلتیان در سال 303م شاهد ستم به مسیحیان بود که در آن بامفیلیوس و افراد زیاد دیگری که اسامی آنها در کتاب " شهداء فلسطین " آمده است ، کشته شدند .
یوسبیوس به تألیف روی آورد و رساله های زیادی را در رد فلاسفه افلاطونی جدید نوشت و از عقیده مسیحیت و شرح عهد قدیم و اناجیل هم مطالبی نوشت . پس از اینکه در سال 313م به عنوان اسقف قیساریه انتخاب شد ، فعالیت ادبی او کم گردید چون وقت خود را در ساختن و ترمیم و توجه به طرفداران جدید کلیسا صرف می کرد .
هنگامی که آریوس از اسکندریه تبعید شد و به قیساریه پناه آورد ، یوسبیوس سعی کرد بین او و دشمنانش دوستی برقرار کند . ولی در مجمعی که امپراطور قسطنطنین
در سال 325م برپا کرد ، او از تأیید آریوس دست کشید و در افتتاح مجمع از رأی معتدلی دفاع کرد که امپراطور برای وحدت عقیده در امپراتوری آن را پسندید .
یوسبیوس از حمایت قسطنطنین دست برنداشت و سلطنت پادشاهی او را بر اساس عنایت الهی دانست و گمان کرد که امپراتور بر کشور و کلیسا با کمک خدا و توجه او حکومت می کند . گویی او سایه خدا در زمین است . این نظریه مسیحی است که امپراتوری بیزانس در تمام زمانها به آن تمسک می جست .
یوسیبوس پس از مرگ امپراتور در سال 337م کتابی درباره زندگی قسطنطنین نوشت و در مدح و تمجید از او مبالغه کرد ولی کتاب از اهمیت تاریخی برخوردار است چون مستقیما با منابع اصلی سر و کار دارد .
بزرگترین تألیفات یوسبیوس کتاب او درباره " تاریخ کلیسا " است که او به سبب آن به پدر تاریخ کلیسا مشهور شد .
چون او اولین کسی است که این موضوع مشکل را با استفاده از کتابخانه اوریجن که اداره کننده آن بود ، حل کرده و توانسته است مقدار زیادی از سندها و شواهد را از منابع اصلی جمع کند . یوسبیوس قبل از این ، کتاب خود " الحولیات " که در آن تاریخ جهان را مختصر کرده است و نمونه و الگوی مورخین در قرون وسطی و متعلق به تاریخهای مهم و دوره های پی درپی و زمانهای یکسان ( تاریخ تطبیقی ) در ملتهای گوناگون قدیم است را نوشته بود . قدیس جیروم دست به ترجمه " الحولیات " زد و آن را پس از تکمیل و تصحیح کردن به لاتین ترجمه نمود .
از تألیفات مفید یوسبیوس کتاب " معجم البلدان " است که در آن اسامی شهرهای مذکور در کتاب مقدس برحسب لفظ آن در ترجمه یونانی ( السبعینیة ) با بیان موقعیت و فاصله هر کدام از یکدیگر ، آمده است . این کتاب هم توسط قدیس جیروم به لاتین ترجمه شده و منبع مهمی است .
مآخذ :
- قیصری ، یوسابیوس : تاریخ الکنیسه ، قاهره 1960 .
- حتی ، فیلیپ : تاریخ سوریه و لبنان و فلسطین ، جلد 1 ، یروت 1958 .
- Encyclophedia Britannica.
- Wallace - Hadvil : Eusebius of Coesarea, London 1960.
